In politiek Den Haag lijkt de beeldvorming allesbepalend voor politieke besluitvorming. Niet de nieuwste wetenschappelijke inzichten, maar een verontrustende krantenkop of bericht op X bepalen vaak de toon en inhoud van de debatten in de Tweede Kamer. Het sturen van de beeldvorming speelt een steeds grotere rol in de politieke besluitvorming. Politici lijken door kiezers vooral te worden beloond voor hun woorden en minder voor hun daden. Onwelgevallig advies van wetenschappers wordt daarbij steeds vaker in de wind geslagen. De kwaliteit van het (economische) beleid wordt daardoor ondergraven. Bas Jacobs, hoogleraar Economie en Overheidsfinanciën aan de Vrije Universiteit Amsterdam organiseert een gesprek met wetenschappers, politici en journalisten over de moeizame relatie tussen wetenschap en beleid. Hoe komt het dat de (economische) wetenschap de politiek niet meer bereikt? Wat is de rol van het politieke spel en beeldvorming daarin? En belangrijker; hoe komen we voorbij de waan van de dag om het beter beleid uit Den Haag te krijgen?
Over de sprekers
Bas Jacobs is hoogleraar economie en overheidsfinanciën aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Hij mengt zich regelmatig in het publieke debat en schrijft als publicist stukken over het economisch beleid van de overheid.
Marike Stellinga is economieredacteur voor het NRC, columnist voor het weekendkatern en presenteert sinds kort de podcast ‘Zo simpel is het niet’ samen met collega Maarten Schinkel. Ze werkte eerder ook als politiek verslaggever bij NRC en op de economieredactie van de Elsevier.
Senna Maatoug is kamerlid voor GroenLinks sinds maart 2021. Haar portefeuille beslaat Fiscale zaken, Uitvoering en Kinderopvang. Daarvoor werkte ze als beleidseconoom bij diverse ministeries en ze is universitair docent economie geweest aan de Universiteit Leiden. Vanaf 18 dec stapt zij over naar de lokale politiek als wethouder mobiliteit, klimaat en energie in Utrecht.
Alyt Damstra is sinds kort benoemd als bijzonder hoogleraar Kennis en Strategische Beleidsadvisering aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). Met deze leerstoel gaat Damstra zich focussen op de rol van wetenschappelijke kennis in het beleidsproces. Daarnaast is zij wetenschappelijk medewerker bij de WRR, waar zij verbonden is aan het onderzoeksproject Knowledge Resistance waarin de politisering van kennis centraal staat. Hoe dit van invloed is op de praktijk van wetenschappelijke beleidsadvisering zal de komende jaren de focus van haar leeropdracht zijn.
Esther van Rijswijk is opgeleid als econoom, werkte vervolgens een tijdje bij het Ministerie van Financiën als beleidsmaker en is zich toen gaan richten op de journalistiek. In deze rol is zij gespreksleider, facilitator en geeft ze mediatrainingen om mensen te helpen om hun verhaal vorm te geven en over het voetlicht te krijgen.
Reijer Passchier is Hoogleraar Digitalisering en de democratische rechtsstaat verbonden aan de Open Universiteit en de Universiteit van Leiden. Deze maand bracht hij het boek De vloek van Big Tech uit, maar naast het onderzoek dat hij doet over de bedreiging van Big Tech op de democratische rechtsstaat pleit hij ervoor om camera’s uit het parlement te weren. Op die manier kunnen politici zich meer tot elkaar en de inhoud richten om tot duidelijker compromissen te komen.
Simon den Haak is sinds 2022 communicatiestrateeg bij Gasunie. Hij begon zijn als campagnestrateeg, politiek woordvoerder en politiek assistent voor verschillende politici bij de Partij van de Arbeid waarna hij als zelfstandig communicatie-adviseur zich ging richten op zowel politieke als media strategie.
Over de reeks
In de programmareeks Governance for society onderzoeken we handelingsperspectief voor complexe maatschappelijke en bestuurlijke vraagstukken. We werken samen met drie fellows in deze reeks: drie onderzoekers van de Vrije Universiteit die een vraagstuk meenemen waar we met wetenschap, beleid en praktijk over in gesprek gaan.
In dit programma stelt hoogleraar Bas Jacobs dat economisch wetenschappelijke inzichten maar moeilijk de politiek lijken te bereiken. In 2023 was Bas Jacobs ook te gast als hoogleraar vanuit de VU, het programma richtte zich toen op de relatie tussen wetenschap en beleid, vanavond wordt er dieper ingegaan op de relatie tussen wetenschap en politiek, waarbij de rol van beeldvorming niet onbesproken blijft.
In 2025 gaan we verder met deze reeks en spreekt Hoogleraar Pamela Wiepking op 7 februari over filantropie op basis van vertrouwen en Hoogleraar Betty de Hart op 26 januari over wetgeving rondom migratie en gezinshereniging.
De media en politiek hebben een economisch en politiek belang bij het creëren van hypes en hetzes. Dankzij de opkomst van internet en sociale media is dat veel lonender geworden. Daardoor worden de democratie en de politieke journalistiek uitgehold, ziet VU-hoogleraar economie en overheidsfinanciën Bas Jacobs.
Wij zijn een gaaf landje, volgens demissionair premier Mark Rutte, maar het kan natuurlijk beter. De Universiteit van Nederland vroeg Reijer Passchier, hoogleraar bij de Open Universiteit, wat hij zou veranderen aan onze politiek en democratie.
Alyt Damstra van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid luidt de noodklok over de verdringing van Nederlandse media door big tech. ‘Blijf scherp onderhandelen met platforms als Google en YouTube en hou ze aan hun afspraken.’
Niets is wat het lijkt in de economie. De realiteit verrast altijd. Marike Stellinga en Maarten Schinkel gidsen je elke week langs dubbelzinnige cijfers en de economische krachten die ons leven beïnvloeden, en helpen je onderscheid te maken tussen waan en werkelijkheid.
