Sinds de industrialisatie worden landbouw en natuur zoveel mogelijk gescheiden. Landbouw werd een fabrieksmodel, waar grondstoffen ingaan en voedsel uitkomt. Maar landbouw is geen fabriek: het is en blijft een kringloop.
Het gevolg is dat de enorme hoeveelheden stikstof die met kunstmest en geïmporteerd krachtvoer worden ingevoerd, elders in de kringloop massaal ophopen. Dát is het stikstofprobleem. Gevolg is óók een uitdijend woud aan regelgeving, een steeds verdere opschaling waardoor het aantal boeren elke vijfentwintig jaar halveert. Dat kan anders. Door niet langer te focussen op maximale productie, maar op de kringloop. Zo ontstaat landbouw die voedsel produceert, maar ook rijke natuur en een gezond landschap. Veeteelt zonder kunstmest en krachtvoer, maar met een productief ecosysteem én een goed inkomen voor de boer. Nu al laten sommige boeren zien dat het kan, maar ze zwemmen tegen de stroom in. Wat moet de samenleving doen om te zorgen dat de héle landbouw duurzaam kan worden? Hoe kunnen landbouw en de rijke natuur weer samengaan? We gaan in gesprek met boeren, beleidsmakers en andere experts over oplossingen voor een eerlijke en toekomstbestendige landbouw.
Noot van de redactie: vanwege andere verplichten kan Tweede Kamerlid Caroline van der Plas niet meer aanwezig zijn.
Over de sprekers
Thomas Oudman is bioloog en werkt werkt als correspondent Voedsel bij De Correspondent. Hij schreef het boek Uit de Shit dat dit jaar is uitgekomen. Hierin beschrijft hij in heldere taal hoe het stikstofprobleem in elkaar zit en wat er precies moet gebeuren om het op te lossen zonder dat de boeren of de natuur daar de dupe van worden.
Tjeerd De Groot is Tweede Kamerlid en woordvoerder op het gebied van landbouw en natuur namens D66. Zijn voorstel in 2019 om de veestapel te halveren om het stikstof probleem op te lossen vormde één van de aanleidingen tot de grote boerenprotesten.
Alex Datema is directeur Food & Agri bij Rabobank Nederland en daarnaast is hij al lang melkveehouder in Groningen. Tot voor kort was hij voorzitter van BoerenNatuur, een vereniging die zich inzet voor natuurinclusieve landbouw.
Martine Bisschop runt samen met haar man Arjan de regeneratieve boerderij ‘Landgoed de Houberg’. Ze houden hun varkens, kippen en koeien op een diervriendelijke en natuurinclusieve manier. Zo laten ze zien hoe een gezond ecosysteem en veeteelt hand in hand kunnen gaan.
Ines Kostíc is sinds 2019 volksvertegenwoordiger in de provincie Noord Holland en nam daar in 2023 de rol als fractievoorzitter voor de Partij voor de Dieren aan. Ines is opgeleid als politicoloog en studeerde daarnaast Kunst, Cultuur en Media.
Laura Bromet is kamerlid namens GroenLinks sinds 2018. Vanuit die functie houdt ze zich veel bezig met thema’s rondom landbouw en voedsel. Ze schreef een stikstofwet waarin ze pleit voor een betere balans tussenlandbouw en natuur.
Draai de stikstofkraan dicht en laat de natuur haar werk doen.
Hoe komen we uit de stikstofcrisis en herstellen we de relatie tussen landbouw en natuur? Journalist Thomas Oudman zet de voordelen van biologisch boeren helder uiteen. Ecoloog Sander Turnhout pleit met humor voor een andere landbouw.
In de voortslepende stikstofcrisis is het soms lastig om te begrijpen wat het probleem is en hoe we in deze crisis zijn beland. Om het simpel te houden, zetten we vijf zaken op een rij die je moet weten om het stikstofdossier te begrijpen.
De stikstofaanpak mag niet stil komen te liggen na de val van het kabinet. De aanpak van piekbelasters moet doorgaan en de beoogde pot van 24 miljard euro moet zeker worden gesteld, stelt een opmerkelijke coalitie.
