De 21e eeuw staat bol van grote maatschappelijke en ecologische uitdagingen. Technologische ontwikkelingen gaan snel, maar bedrijfsstructuren zijn al eeuwen nagenoeg hetzelfde gebleven. Steward-ownership is een bedrijfsvorm waarbij de stem- en dividendrechten over een bedrijf zijn gesplitst, en de winst wordt geherinvesteerd. Hierdoor staat de missie van het bedrijf voorop. Het Duitse ARTE maakte een documentaire ‘Mehr Sinn statt Gier | Kapitalismus neu gedacht‘ over steward-owned bedrijven waaronder Ecosia. We bekijken de documentaire en gaan in gesprek met Nederlandse ondernemers die voor steward-ownership kozen. Is steward-ownership de ondernemingsvorm van de nieuwe economie?
Let op: Dit programma is enkel fysiek te bezoeken in Pakhuis de Zwijger en wordt niet opgenomen om later terug te kijken.
Over de sprekers
- Gijsbert Koren is oprichter van We Are Stewards en pionier op het gebied van crowdfunding. Hij heeft bijgedragen aan de opkomst en ontwikkeling van crowdfunding in Nederland. “Steward-ownership is het ideale fundament voor ondernemers en investeerders die positieve impact willen maken.”
- Charlotte van Leeuwen is oprichter van WeCanteen en Bord&Stift. Bord&Stift, een bureau voor visuele concepten, is op 1 januari 2021 steward-owned geworden. “Het was logisch dat het bedrijf ‘van zichzelf’ zou zijn, in plaats van van mij.” Een bedrijf zonder aandeelhouders kan serieuzer aan de slag met wat we als mensen belangrijk vinden: verduurzamen bijvoorbeeld, en het menselijk terugbrengen in organisaties. Charlotte is oneindig enthousiast over horizontaal organiseren (organiseren zonder managers en bazen). Daarnaast is ze co-creator van Post Growth Entrepreneurship.
- Leonie van der Steen is ‘one of the people’ bij Squarewise, een impactorganisatie die mede vormgeeft aan de nieuwe wereld. “In die nieuwe wereld is eigendom en inzet van je talent heel anders georganiseerd. Net als in onze projecten willen we in de praktijk bewijzen dat het anders (en beter!) kan dan we gewend zijn.” Daarom zijn Leonie en haar compagnon niet langer directeur en eigenaar. Squarewise is nu van zichzelf en horizontaal georganiseerd. Leonie is ook een van de initiatiefnemers van de Gideons Tribe. Honderden veranderaars die zonder eigendom of hiërarchische structuur samenwerken aan het veranderen van de bouwsector naar een sector die een schone, inspirerende, volhoudbare, levende omgeving maakt.
Documentaire en credits
Kijk hier de gehele Arte documentaire “Mehr Sinn statt Gier | Kapitalismus neu gedacht”:
De eerste uitzending was op 5 november 2020 in Duitsland. In opdracht van het WDR en in samenwerking met ARTE.
Regisseur: Ulrich Bentele
Camera: Sebastian Tögel
Montage: Geza Pieroschka
Productiemedewerker: Petra Schmitt-Wilting
Soort: Documentaire
Duur: 35 minuten
Taal: Duits
Ondertiteling: Nederlands
Bedrijven die van zichzelf zijn
Ondernemers worden gedreven door de wil om bij te dragen aan de wereld. “Vergeet nooit je menselijkheid en respecteer menselijke waardigheid in je omgang met anderen”, sprak ingenieur Robert Bosch honderd jaar geleden. Technologiebedrijf Bosch heeft inmiddels zo’n 400.000 medewerkers. Bijna alle aandelen worden beheerd door Stichting Robert Bosch om veilig te stellen dat de initiële missie van het bedrijf boven aandeelhouderswaarde gaat. Bekende bedrijven zoals Carlsberg, Triodos Bank, De Efteling, De Groene Amsterdammer, Novo Nordisk en Maersk maken gebruik van eenzelfde soort model. Deze bedrijven zijn als het ware ‘van zichzelf’.
Een groeiend aantal Nederlandse bedrijven kiest voor deze vorm. Steward-ownership, ook wel self-ownership, is een alternatieve eigendomsstructuur die ervoor zorgt dat de prikkel voor winstmaximalisatie wegvalt. Hoe werkt dat dan? Stemrecht ligt bij mensen dichtbij het bedrijf. Dit zeggenschap kan niet worden verkocht, zoals gebruikelijk is bij bedrijven met een traditionele aandeelhoudersstructuur. Het bedrijf kan dus niet in handen vallen van een concurrent of investeerder die niet in lijn is met de missie. Het tweede principe van steward-ownership is dat winst geherinvesteerd wordt in het bedrijf of gedoneerd wordt.
Dat de aandacht voor deze ondernemingsvorm groeit, is niet gek. Met steward-ownership wordt als het ware de angel uit het rendementsdenken gehaald.
Steeds meer ondernemers en oprichters streven naar meer dan persoonlijke rijkdom. Ceo’s van de zogenaamde purpose-beweging volgen een radicale aanpak: ze onteigenen zichzelf en gebruiken een model om ervoor te zorgen dat aandeelhouders geen winst meer kunnen onttrekken, het bedrijf niet kan worden verkocht en het bedrijfsdoel centraal blijft staan.
New Financial Magazine schrijft over hoe steward-ownership aan terrein wint in Nederland. Aan bod komen We Are Stewards-oprichter Gijsbert, en bedrijven Moonback, YouBeDo en Odin.
VPRO Tegenlicht maakte een tv-documentaire over steward-ownership. Hierin zie je onder andere Purpose Economy, The Shore, Moonback en Carlsberg.
Nina de Korte en Gijsbert Koren interviewen steward-owned bedrijven als Odin, de Clique, Moonback en Triodos Bank.
Aasgieren of lijkenpikkers: aandeelhouders wordt vaak verweten dat alles moet wijken voor winstmaximalisatie. Bij steward ownership doen ze juist vrijwillig afstand van hun stemrecht, zodat de missie centraal blijft staan. Hoe werkt dat precies?
Stichting We Are Stewards bouwt samen met partners aan een ecosysteem en beweging voor steward-ownership in Nederland zodat bedrijven beter in staat zijn om bij te dragen aan een eerlijke en duurzame economie. We delen open-source tools en kennis, en ondersteunen pioniers bij de verkenning en transitie naar steward-ownership.
