Het liefst praten we zo min mogelijk over de dood – en al helemaal niet over die van onszelf. Het voelt ongemakkelijk en we hebben het al zo druk met leven. De medische sector wil ons eigenlijk niet laten sterven, maar de dood klopt hoe dan ook aan. Rampen, verkeersongelukken, straatgeweld, ziekte en dood in familie- en vriendenkring, en nu de coronapandemie; steeds is er de confrontatie met sterven en dood. Op een of andere manier moeten we ons ertoe verhouden, de dood onder ogen zien tijdens ons leven. Maar hoe? En hoe praten we er eigenlijk over als samenleving? Vanavond gaan we in gesprek over hoe we omgaan met dat onontkoombare gegeven van onze sterfelijkheid. In de eerste aflevering van Met de Dood in Huis gaat het over doodsangst en aanvaarding, over de kunst van het sterven, over het besef dat ons lichaam eindig is. We oefenen alvast met de dood.
Wat gaan we vanavond doen?
Vanavond vallen we met de dood in huis. We starten met de vertoning van de poëtische film ‘De werkelijkheid heeft mij niet nodig’. In een mix van spoken word, dans, muziek en videokunst zoeken makers Mirte Hartland, Sjaan Flikweert en Jörgen Gario naar manieren om te oefenen met de dood. Deze korte film laat ons alvast vertrouwd raken met onze eigen sterfelijkheid. We bespreken de film met maker Mirte Hartland.
De Werkelijkheid Heeft Mij Niet nodig. Foto: Petra Katanic
Vervolgens neemt kunsthistoricus Wendelien van Welie-Vink ons mee in de kunst van het sterven, de ‘Ars Moriendi’ door de jaren heen. We reflecteren op de poëtische film van Mirte, Sjaan en Jörgen in een historische context. Op welke manier verschilt onze hedendaagse opvatting over sterfelijkheid van de vroege Middeleeuwen? En waar liggen de overeenkomsten?
De rest van de avond proberen we de kunst van het sterven verder onder de knie te krijgen. Hoe breng je het leven tot een goed einde? En hebben we recht op een zo’n lang mogelijk leven? Dit doen we met Bert Keizer, filosoof en specialist ouderengeneeskunde. Sinds 2016 is hij werkzaam voor het Expertisecentrum Euthanasie (voorheen de Levenseindekliniek), voor Trouw schrijft hij wekelijks een column en hij is auteur van o.a. ‘Reis om de dood – van as tot ziel’ (2019). En met Marli Huijer, emeritus-hoogleraar filosofie en voormalig Denker Des Vaderlands. Ze maakt zich zorgen om de toenemende drang om het leven te verlengen.
Met intermezzo’s van geestelijk verzorger Madeleine Timmermann vanuit het hospice waar zij werkt, transhumanist en techno-optimist Lotte van Noort die veroudering ziet als een probleem dat we op kunnen lossen met tech en performance artist Emma Berentsen die Last Supper dinners organiseert en de avond met een artistieke interventie zal verrijken.
Én met muzikale intermezzo’s – bloedstollende klassiekers over de dood – van gitarist, songwriter en componist Theo Sieben die zijn inspiratie haalt uit oude blues en gospel uit het zuiden van de VS.
Verder in deze reeks
Aflevering 2 – 15 dec – Waarheen, waarvoor
Aflevering 3 – jan/feb 2022 – Een portie troost (binnenkort online!)
Nederlands Uitvaart Museum Tot Zover informeert over uitvaartrituelen en biedt reflectie op sterfelijkheid in brede zin. Hoe wij omgaan met de dood zegt veel over wie we zijn, onze afkomst en de tijd waarin we leven. Met nu de tentoonstelling Schemering waarin kunstenaar Sarah Grothus de bezoeker meeneemt naar een verstilde wereld tussen leven en dood, eentje vol herinneringen, geestverschijningen, verlangens en gevoelens van gemis. >>
Een gesprek over de dood is iets dat we instinctief uit de weg gaan, omdat het zwaar en moeilijk lijkt. Terwijl zo’n gesprek juist ook lichtvoetig, humoristisch en zelfs poëtisch kan zijn. Dat merkte woordkunstenaar Mirte Hartland bij het voltooien van de korte film over dood en sterfelijkheid: De Werkelijkheid heeft mij niet nodig. >>
Jongeren moeten naar festivals en cafés kunnen, zegt filosoof Marli Huijer. En kinderen moeten naar school. „Het zou erom moeten gaan wat een goed leven is.” >>
Als het om de dood gaat, zijn kraakheldere definities onmogelijk. Bert Keizer maakt via dinosaurussen en schrijvers omtrekkende bewegingen. >>
