Steeds meer partijen willen aan de slag met circulair bouwen. Zij willen sturen op de CO2-uitstoot van hun bouwproject, meer biobased materiaal toepassen of toekomstwaarde borgen vanuit een hoge losmaakbaarheid of mate van adaptiviteit. Maar de uitdagingen waar we wereldwijd voor staan, worden tegelijkertijd steeds groter: niet alleen als gevolg van klimaatverandering, maar ook door biodiversiteitsverlies, giftige stoffen in de natuur en verzuring van de oceaan. De Rijksoverheid heeft in haar Nationaal Programma Circulaire Economie de ambitie om toe te werken naar een economie binnen ‘planetaire grenzen’. Wat betekenen deze ‘planetaire grenzen’ voor de bouwsector? Wat is bijvoorbeeld de resterende hoeveelheid CO2 die we als bouwsector nog uit kunnen stoten – en welke mogelijkheden heeft de bouw om bij te dragen aan het herstel van deze planetaire grenzen?
Over het programma
Tijdens deze avond schetsen we een nieuw toekomstperspectief voor de bouwsector. Dat doen we aan de hand van een serie onderzoeken van Metabolic, Copper8, NIBE en Alba Concepts. In twee panelgesprekken gaan we met experts uit de sector dieper in op hoe we dit perspectief in de praktijk brengen. Het eerste panel laat zien welke inspirerende voorbeelden er op dit moment in de praktijk al zijn. Het tweede panel gaat dieper in op de vraag hoe we de hele sector mee kunnen nemen in deze verandering – en welke andere keuzes daarvoor nodig zijn.
Over de sprekers
Sybren Bosch begon als adviseur bij Copper8 maar is tegenwoordig mede-ondernemer bij hetzelfde adviesbureau. Copper8 is een adviesbureau op het gebied van circulaire economie, dat zich specifiek richt op het creëren van samenwerkingen tussen partijen. Na 7,5 jaar ervaring in de circulaire sector heeft Sybren Bosch genoeg kennis kunnen opdoen over thema’s als circulaire economie, hernieuwbare energie of duurzaamheid in het onderwijs. Waardoor zijn drive is ontwikkeld om meer waarde toe te voegen vanuit een breder systeemperspectief. Hij heeft meegewerkt aan de strategie Circulair Bouwen 2035, in samenwerking met Metabolic.
Mare Santema is co-founder Usespace, een bedrijf die ruimtegebruik optimaliseert door het innovatief combineren van gebruiksfuncties. Met dit platform brengen ze vastgoedeigenaren en ruimtezoekende bij elkaar om de ruimtes in kantoorgebouwen op momenten dat ze niet in gebruik zijn, de kans te geven een grotere rol te spelen in positieve maatschappelijke verandering in de buurt. Hierin breekt Mare Santema met de traditionele wijze van ruimtegebruik, waar normaliter een gebouw of plek ontworpen is voor één functie.
Imme Groet is programmasecretaris convenant houtbouw MRA. Zij streven ernaar dat in 2025 20% van alle woningbouwprojecten in de MRA in hout zijn gebouwd. Op basis van een triple helix samenwerking (publieke partijen, private partijen en kennisinstellingen), willen zij dit bereiken. Daarnaast is Groet projectleider biobased bouwen bij City Deal. Hier is het doel om op lange termijn het opschalen van biobased bouwen en verduurzaming bij de bouw met samenwerkende partijen. Al met al bevindt Imme Groet zich middenin de circulaire sector.
Nico Schouten werkt bij Metabolic als team lead van het Built Environment team. Schouten en zijn team richt zich op het implementeren van circulaire principes en systeemdenken in de Built environment. Dit doet zij door inzicht te creëren in de milieueffecten van bouwprojecten, gebiedsontwikkelingen, gebouwportfolio’s of (segmenten van) de bouwsector. Door gebruik te maken van een datagedreven aanpak kunnen ze zogenaamde milieu-hotspots definiëren in zowel de bouw- als gebruiksfase van gebouwen. De achtergrond van Schouten als architect in combinatie met deze datagestuurde aanpak stelt hem in staat om creatieve oplossingen te vinden voor deze uitdagingen. Hij heeft ook onder andere meegewerkt aan de strategie Circulair Bouwen 2035, in samenwerking met Copper8.
Rutger Buch werkt als freelancer bij Circkelstad. Hier zet hij zich de afgelopen 4,5 jaar in voor Het Nieuwe Normaal, een raamwerk gericht op materialentransitie. Het houdt drie thema’s in: milieu impact, materiaalgebruik en waarde behoud. Hierdoor biedt het Nieuwe Normaal (HNN) een nieuwe, gedragen standaard voor circulair bouwen met haalbare én ambitieuze prestaties voor gebouwen, infra en gebied. Hiervoor was Rutger Buch al 13 jaar werkzaam bij Circkelstad, wat zijn bewogenheid over het onderwerp circulariteit des te meer onderstreept.
Esther Heijink is senior adviseur circulaire infrastructuur bij Rijkswaterstaat Water Verkeer & Leefomgeving. Voorheen was ze werkzaam bij Arcadis was als programmaleider Duurzaamheid binnen de divisie Infrastructuur. In 2021 vervulde ze de rol van coördinator transitiepaden in het programma Schoon en Emissieloos Bouwen(SEB) bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. In opdracht van ProRail werkte Esther Heijink aan de handreiking CO2-prestatieladder in projecten, ontwikkelde ze suggestiekaarten met duurzaamheidsmaatregelen en adviseerde ze over de aanpak van de strategie klimaatadaptatie.
Mara Haverkort is werkzaam bij Versnellingshuis circulair Nederland waar ze op dit moment programmanager kennis en inzichten is. Hier houdt ze zich bezig met Strategische ontwikkeling van het Kennis & Innovatieprogramma van Nederland Circulair!. Ook is Mara Haverkort mede -initiatiefnemer van transdisciplinair netwerk rond product-as-a-service. Daarnaast heeft ze Prijs ontvangen voor haar masterscriptie over het financieren van circulaire startups.
Joost Hoffman is co-founder en directeur van Moos. Moos staat voor ‘In het middle of our street’. De woningen die ze ontwikkelen zijn het hart van de samenleving, letterlijk en figuurlijk geplaatst in het midden van de straat. Hun motto is dan ook ‘een goed thuis voor iedereen’. Ze focussen ze zich op de sociale en middenhuur en de bouw van de woningen die MOOS ontwikkeld wordt circulair uitgevoerd. Diezelfde units worden zo ontwikkeld dat ze verplaatsbaar zijn, toegepast kunnen worden voor flex-woningen maar toch nog hoge kwaliteit hebben. Voor MOOS heeft Joost Hoffman ook een ondernemingen gehad in de ontwikkeling van studentenhuizen en de ontwikkeling van zonnepanelen parasols.
Mart van Uden doet op dit moment zijn PhD in geroutineerde praktijken in de overgang naar circulair bouwen aan de TU Delft. In zijn onderzoek is hij opzoek naar nieuwe of geherconfigureerde praktijken die de ambities voor een circulaire economie helpen realiseren. Hierbij analyseert Mart van Uden hoe deze praktijken de overgang naar een circulaire economie in de bouwsector mogelijk maken of belemmeren.
Harvey Otten is architect en heeft sinds 2009 zijn eigen architectenbureau Harvey Otten Architectuur. Daarnaast is Harvey Otten de afgelopen 13 jaar betrokken bij XOOMLAB een coöperatie van ontwerpers, ontwikkelaars en onderzoekers die kennis met elkaar delen. Ook is hij ontwikkelaar/ ontwerper bij Ruimtemaken BV, een ontwikkelaar die zich specificeert in het ontwikkelen van niches in de vastgoed.
Anke Verhagen is op dit moment werkzaam bij Rabo SmartBuilds en hier de Manager Innovatie en Duurzaamheid. Hiervoor was ze al 15,5 jaar in dienst bij de Rabobank als Business Developer Sustainability and Circular Economy. Hier hield ze zich bezig met duurzaam zakelijk vastgoed en de circulaire bouweconomie.
