Ons bloed is essentieel om in leven te blijven. Het vormt het transportsysteem van ons lichaam en speelt een belangrijke rol om ziekte te voorkomen. Eén op de vier mensen heeft ooit (levensreddend) bloed nodig. Bijvoorbeeld omdat ze kanker hebben, sikkelcelziektepatiënt zijn of door een auto-ongeluk. Toch is maar één op de honderd Nederlanders bloeddonor. Vanavond duiken we in de wereld van bloed en bloeddonatie en verbinden we wetenschap aan praktijk. Dit doen we met hoofdgast Eva-Maria Merz, hoogleraar donorgedrag. Waarom doneren mensen wel of geen bloed? Wat kunnen we daaraan doen? Hoe zorgen we voor een betere representatie onder bloeddonoren? Hoe veilig is bloeddonatie? Hoe ver zijn de ontwikkelingen van kunstbloed? Hoe overwin je prikangst? En welke ethische dilemma’s spelen een rol?
Over de sprekers
Eva-Maria Merz is hoogleraar donorgedraag aan de Faculteit der Sociale Wetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam en doet onderzoek naar het gedrag van bloeddonoren. Daarnaast is ze ook senior-researcher bij bloedbank Sanquin. Vanavond duiken we met haar in de vraag waarom mensen wel of geen bloed doneren.
Elisabeth Huis in ’t Veld is universitair docent Cognitive Science & Artificial Intelligence aan Tilburg University en onderzoeker bij Sanquin. Zij doet o.a. onderzoek naar prikangst. Ze ontwikkelde een game hiervoor en werd genomineerd voor de Klokhuis Wetenschapsprijs. Wat veroorzaakt prikangst? En hoe kun je deze angst overwinnen?
Thijs van de Laar is moleculair microbioloog en werkt zowel voor het OLVG ziekenhuis als voor bloedbank Sanquin. Hij werkt in het lab en test bloed voor bloeddonatie. Hij kan alles vertellen over de veiligheid van donatie bloed.
Emile van den Akker is onderzoeker bij Sanquin en doet onder andere onderzoek naar kunstbloed. Wat is er in de toekomst allemaal mogelijk als het op bloeddonatie aankomt?
Erfan Nur is hematoloog in het Amsterdam UMC & is onderzoeker bij Sanquin. Zijn wetenschappelijke onderzoek richt zich o.a. op de genezing van sikkelcelziekte, een ernstige bloedziekte die gekenmerkt wordt door chronische bloedarmoede en ernstige pijnaanvallen en die vooral voorkomt bij mensen met Afrikaanse roots.
Priscilla Reynolds is verpleegkundige vaatchirurgie in het Amsterdam UMC én is sikkelcelpatiënt. Ze heeft chronische bloedarmoede en heeft regelmatig bloedtransfusies nodig. De ziekte veroorzaakt hevige pijnaanvallen die haar beperken in haar sociale en werkzame leven. Vanavond vertelt ze haar verhaal en waarom een brede representatie onder bloeddonoren van belang is.
Marcel Verweij is medisch ethicus aan de Universiteit Utrecht. Met Marcel gaan we in gesprek over de ethische aspecten van bloeddonatie. Wie mag er wel bloed geven? En wie niet? En hoeveel risico accepteren we als het om bloeddonatie gaat?
Over de reeks
In de programmareeks Governance for society onderzoeken we handelingsperspectief voor complexe maatschappelijke en bestuurlijke vraagstukken. We werken samen met drie fellows in deze reeks: drie onderzoekers van de Vrije Universiteit die een vraagstuk meenemen waar we met wetenschap, beleid en praktijk over in gesprek gaan.
In de eerste aflevering (18 sept) stelde hoogleraar Bas Jacobs dat economisch beleid niet voldoende gestoeld is op wetenschappelijke kennis. Kijk de aflevering hier terug. In de tweede aflevering (20 november) stelt hoogleraar sociale wetenschappen Eva-Maria Merz het representatie vraagstuk m.b.t. orgaan- en bloeddonatie aan de orde. En in de derde aflevering (januari 2024) kaart hoogleraar migrants and the rule of law Lieneke Slingelenberg aan dat de rechtsstaat er niet genoeg is voor asielzoekers, terwijl zij de rechtsstaat juist nodig hebben.
Eva-Maria Merz is hoogleraar donorgedrag aan de VU en ze doet onderzoek naar het gedrag van bloeddonoren. Wat beweegt iemand wel, of juist niet om bloed te doneren. >>
Begin volgend jaar maakt het niet meer uit of je homo of hetero bent als je bloed wilt doneren. Alle bloeddonoren ontvangen dezelfde vragenlijst. Aan de hand van deze vragenlijst wordt bepaald of hun bloed veilig te gebruiken is, dat meldt Stichting Sanquin Bloedvoorziening.>>
Priscilla Reynolds (31) is verpleegkundige en sikkelcelpatiënt. De ernstige bloedaandoening komt in Nederland vooral voor bij mensen van Afrikaanse origine en lijkt mede daarom onbekender. Wereldsikkelceldag (19 juni) moet dat veranderen en ook meer onderzoeksgeld opleveren. >>
Mannen die recent seks hebben gehad met een andere man zijn lang uitgesloten van bloeddonatie. Discriminerend en stigmatiserend, stelden Marcel Verweij en Roland Pierik in 2021, en tijd om het aan te passen. >>
Lees hier de verhalen van bloed- en plasma donoren.