Meer dan 40% van de volwassen Nederlanders voelt zich eenzaam. Dit zijn niet alleen ouderen, ook steeds meer jonge mensen geven aan te kampen met eenzaamheid. Mede dankzij het internet leven we steeds meer langs elkaar heen in onze zelfgekozen bubbels. Ook de gentrificatie van steden werkt concentraties van ‘geslaagden’ in de hand – bubbels op zichzelf. Bovendien zijn we door de coronacrisis noodgedwongen versneld het contactloze tijdperk ingeleid: menig werknemer Zoomt en Slackt er vanuit huis op los. Het is bekend dat te lang alleen zijn mensen ziek maakt. VPRO Tegenlicht onderzoekt hoe we de eenzaamheid kunnen tegengaan en hoe we weer meer met elkaar in contact kunnen komen.
Wat gaan we doen?
We openen het gesprek met de filmmaker van de aflevering Alleen verbonden. Wat is haar het meest bijgebleven van de gesprekken die ze heeft gevoerd? En welke rol speelt eenzaamheid in haar eigen leven? Met:
- Britta Hosman is als regisseur werkzaam bij de VPRO en maakte onder andere ‘Het Duitsland van mijn moeder’ en ‘Broers & zussen’. Voor VPRO Tegenlicht maakte zij eerder o.a. Wij zijn het volk, Kijken naar de rijken, en Top der onmisbaren.
Vervolgens duiken we dieper in het thema eenzaamheid: wat is het, welke plek heeft het in een mensenleven, en hoe kunnen/moeten we ermee omgaan? Dat doen we met:
- Madelinde Hageman is ontwerper en ontwikkelaar van diverse ‘toolkits’ voor o.a. educatie, culturele en maatschappelijke organisaties. Ze is een van de initiatiefnemers van Voor Eenzaamheid: een platform van ontwerpers en kunstenaars, die een andere kijk op en betekenis van eenzaamheid proberen te ontwikkelen.
- Theo van Tilburg is hoogleraar Sociologie en Sociale Gerontologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, en doet al meer dan 30 jaar onderzoek naar eenzaamheid, in het bijzonder onder ouderen.
Tot slot verdiepen we ons op een specifieke doelgroep die in deze corona tijd sterker dan ooit met eenzaamheid in aanraking komt: jongeren. Hoe gaan jongeren hiermee om, waar lopen ze tegen aan, en wat is er nodig om hun situatie te verbeteren? Met:
- Achraf el Johari is student, docent in opleiding bij de HvA en sinds februari 2020 de jongerenburgemeester van Amsterdam. In het afgelopen jaar heeft hij met wethouders en beleidsmakers (digitaal) om tafel gezeten om te praten over de positie van en uitdagingen voor Amsterdamse jongeren.
- Joep Sins is kind- en jongerenpsychiater in opleiding en als professional vrijwillig werkzaam bij @Ease. @Ease is er speciaal voor jongeren tussen 12 en 25 jaar die behoefte hebben aan een luisterend oor –gratis, anoniem en zonder wachtlijst.
De Tegenlicht documentaire ‘Alleen verbonden‘ wordt uitgezonden op zo 31 januari 2021 om 22.05 uur op NPO 2.
Midden in de eenzame coronatijd komt Noreena Hertz met het boek De eenzame eeuw. Nooit eerder waren we zo alleen, stelt de econome. En daar moet wat aan gebeuren – ook de economische consequenties liegen er niet om. ‘Eenzaamheid is duur.’ >>>
Corona drukt veel mensen met de neus op de feiten en legt maatschappelijke pijnpunten als eenzaamheid en depressies bloot, zegt psychiater Dirk De Wachter in gesprek met Tegenlicht-redacteur Tom Reijner aan het einde van rampjaar 2020. ‘We beseffen, meer dan ooit, dat we sociale wezens zijn die elkaar nodig hebben.’ >>>
‘Door de coronamaatregelen is in de eerste golf het zwarte scenario voorkomen’, zo verkondigden media en opgeluchte ic-artsen in talkshows. Maar terwijl men met man en macht het aantal vrije bedden in de ziekenhuizen nauwlettend in de gaten hield, voltrok zich achter de voordeur een stille ramp. Het zwarte scenario is voor veel kinderen een dagelijkse realiteit waaraan ze niet kunnen ontkomen. >>>
In Nederland zijn veel mensen eenzaam. De oplossing is niet zo eenvoudig. ‘Als de oplossing makkelijk was, dan zou het probleem niet groot zijn,’ zegt eenzaamheidsprofessor Theo van Tilburg. ‘Toch moeten we het er over hebben.’ >>>
