De Tweede Kamerverkiezingen komen eraan, met wonen als hot topic. Alhoewel, politici hebben het niet over wonen, maar over volkshuisvesting. Waar hebben ze het dan eigenlijk over? En wat zijn de partijen hiervoor van plan? Op woensdag 1 november worden politici hier kritisch over aan de tand gevoeld, in het programma Kies voor volkshuisvesting.
Volkshuisvesting: het verantwoord huisvesten van de bevolking. Nadat dit de afgelopen tien jaar spaak liep, is deze term sinds 2022 officieel terug van weggeweest in de politiek. De belangrijkste uitgangspunten van volkshuisvesting werden al in 1902, circa 120 jaar geleden, vastgesteld met de intrede van de Woningwet. Destijds bevorderde deze wet de rol van de overheid bij de woningbouw. Artikel 22 van de grondwet bevestigde: “Bevordering van voldoende woongelegenheid is voorwerp van zorg der overheid”. Stapsgewijs hebben herzieningen van de Woningwet uit 1902 deze overheidsrol eerst naar woningcorporaties en toen naar de markt geschoven. Een woningmarkt die het beste zou functioneren met zo min mogelijk bemoeienis van de overheid, aldus minister Stef Blok.
Echter is de afgelopen jaren gebleken dat de woningmarkt de bevolking niet verantwoord huisvest. De woningmarkt creëerde wachtlijsten van meer dan tien jaar voor een sociale huurwoning en prijzen die zo hoog oplopen dat huishoudens in de vrije sector meer dan de helft van hun besteedbaar inkomen uitgeven aan wonen. Met de terugkeer van volkshuisvesting in de politiek kwam dan ook eindelijk het besef dat wonen geen markt is, maar een publieke taak (de Correspondent). De vraag blijft, hoe doen we dat dan, de bevolking verantwoord huisvesten? Want volkshuisvesting gaat niet alleen over een dak boven je hoofd, het raakt aan bestaanszekerheid, kansengelijkheid, klimaatverandering en bijna iedere crisis waar we vandaag de dag mee te maken hebben. Wat hebben de partijen hierover te zeggen? Hier alvast een aantal opvallende punten uit de partijprogramma’s op een rijtje.
Van links tot rechts komt steun voor volkshuisvesting in partijprogramma’s duidelijk naar voren. Dat blijkt onder andere uit de brede steun voor de concept-Wet regie op de volkshuisvesting. Het verschil tussen partijen komt naar voren in de verhouding waarin partijen sociale huurwoningen en andere woningtypen willen bouwen.
Bouw | Zo legt de VVD de nadruk op het binnen- en buitenstedelijk bouwen en krijgt de bouw van koopwoningen wat hun betreft prioriteit. PvdA-GL zet, naast het stimuleren van verdichting in dorpen en steden waar nog ruimte is, in op nieuwe gezamenlijke woonvormen voor alleenstaanden, samengestelde gezinnen, ouderen en mensen met een beperking die zorg nodig hebben. BBB wil vooral binnen de bestaande steden en dorpen bouwen en benadrukt de rol die beleggers kunnen spelen. In alle programma’s komen maatregelen, zoals benodigde regie van de overheid, met betrekking tot woningbouw sterk naar voren. Hoe deze regie eruit zou moeten komen te zien wordt vaag toegelicht. BBB, PvdA-GL, SP en Volt willen in ieder geval weer een ministerie van Volkshuisvesting & Ruimtelijke ordening (VRO). PvdA-GL pleit voor een aandeel van 30% sociale huur per gemeente, Volt houdt het bij ‘een toereikend aanbod’ sociale woningen.
Steun corporaties | BBB, PvdA-GL, CU, SP, Volt en PvdD pleiten allemaal voor additionele steun voor woningcorporaties. BBB en PvdD zien deze steun vooral in de vorm van een financiële injectie, zodat corporaties meer kunnen bouwen. Andere rechtse partijen, zoals VVD, vinden dat de corporaties genoeg financiële ruimte hebben.
(Ver)koop | Over de rol en mate van de verkoop van sociale huurwoningen verschillen de partijprogramma’s behoorlijk. Zo willen PvdA-GL en SP de verkoop van corporatiewoningen aan banden leggen en zetten de VVD en VOLT in op een right-to-buy. D66 sluit zich hierbij aan met een light variant. VVD geeft hier vorm aan met een Kooprechtwet, zodat elke huurder van een sociale huurwoning het wettelijk recht krijgt om de eigen huurwoning te kopen.
Huur | PvdA-GL wil een inflatievolgend huurbeleid, PvdD en SP pleiten voor huurbevriezing. PvdD voegt daar huurverlaging voor slecht geïsoleerde woningen aan toe, hier sluiten meerdere partijen zich bij aan. Ze willen dat de gemeente verhuurders verplicht een maandelijkse huurkorting te geven bij een slecht geïsoleerde woning.
Duurzaamheid | Hoewel de meeste partijen het eens zijn dat er fors moet worden ingezet op isolatie, lopen de opvattingen op het gebied van duurzaamheid verder uiteen. PvdA-GL wil duurzame bouw tot de norm verheffen, terwijl BBB ervoor pleit om flexibeler om te gaan met stikstofnormen en in natuurgebieden te bouwen in plaats van op landbouwgrond.
Uitdagers Josta van Bockxmeer (De Correspondent), Tim Homan (Rochdale) en Sander van der Kraan (Woonprotest) zullen ieder vanuit hun eigen expertise over deze thema’s in gesprek gaan met de politici. Wil je meer over de uitdagers weten? Kijk dan op onze programmapagina.
