De Zwarte, Migranten- en Vluchtelingen- Vrouwenbeweging kwam in Nederland rond de jaren 80 op gang. Domenica heeft dit van dichtbij meegemaakt en zich actief ingezet voor de zichtbaarheid van gekleurde vrouwen in Nederland. Op 31 oktober zal het programma in het teken staan van deze vrouwenbeweging.
Zou je iets over jezelf willen vertellen?
“Ik ben mede-initiatiefnemer geweest van de vrouwenraad van de Vluchtelingen-Organisatie Nederland (VON) rond 1985. Wij waren een netwerk van vrouwen uit verschillende landen die gevlucht waren naar Nederland. VON was de eerste organisatie die vrouwen van veel verschillende afkomsten bij elkaar bracht, ook vrouwen met afkomsten waarvan nauwelijks bekend meer is dat zij in Nederland waren en zijn, zoals Indiaas-Oegandeese vrouwen. VON was de eerste en enige landelijk inspraakorgaan voor vluchtelingen in Nederland.”
Hoe kwam u in aanraking met de vrouwenbeweging in Nederland?
“Doordat ik studente was in Amsterdam kwam ik al snel in aanraking met de vrouwenbeweging. Ik was omringd door politiek bewuste vrouwen. In die tijd was er kritiek op de witte vrouwen beweging. Het discours werd vanuit het witte perspectief gevoerd, bijvoorbeeld bij de vrouwenstudies. De Zwarte Migranten- Vluchtelingen-Vrouwen (ZMV) beweging had en heeft een eigen autonome visie en perspectief. Dit liet zien dat wij ook een stem hadden die gehoord mag en moet worden en zo maakte wij onszelf zichtbaar. Die zichtbaarheid was hetgeen waar wij het meest tegen aanliepen. Het was moeilijk om in de mainstream bibliotheken literatuur te vinden van, over en door ZMV vrouwen. Onderzoek doen werd dus lastig door de schaarsheid aan relevant materiaal. Belangrijk was dan ook om met alle vrouwen die zich inzetten voor de ZMV beweging contact te houden. Zo had je bijvoorbeeld Flamboyant, een centrum voor ZMV vrouwen opgericht in 1985. Vanuit de VON Vrouwenraad hadden wij veel contact met deze vrouwen, sommige VON leden waren ook mede initiatiefnemers van Flamboyant. Op deze manier bleef ik op de hoogte van verschillende bewegingen die er waren. We informeerden elkaar.”
Welke vrouwen waren er allemaal betrokken bij de ZMV beweging?
“De achtergronden van de actieve vrouwen liepen ontzettend uiteen. Eigenlijk waren de grondleggers van de beweging Surinaamse en Molukse vrouwen: Alem Desta, Troetje Loewenthal, Cisca Pattipilohy, Tanja de Leon, Kamala Kempadoo en Ellin Robles. Vrouwen als Philomena Essed, Hellen Felter, Gloria Wekker en Özden Yalım hebben belangrijke bijdrages geleverd aan de beweging. Ook Turkse en Marokkaanse vrouwen waren een belangrijk onderdeel in de ZMV vrouwen beweging. Een andere groep die erg belangrijk was, waren de vrouwen met een vluchteling achtergrond. Deze vrouwen waren vaak gevlucht uit een land vanwege politieke redenen. Daarom waren dit vaak politiek bewuste en actieve vrouwen. Sommigen waren in hun eigen land ook vrijheidsstrijders geweest. Voor deze vluchtelingvrouwen waren er 2 grote obstakels: zelfstandig verblijfsrecht en de erkenning van sekse gerichte vervolging als een schending van mensenrechten. Vanuit de staat werden deze vrouwen niet voldoende beschermd waardoor zij bijvoorbeeld geen verblijfszekerheid hadden en dus ook moeilijk toegang tot de arbeidsmarkt hadden. Het was lastig om dit op de agenda te krijgen maar het was ontzettend belangrijk voor ons.”
Wat kunnen we leren van de ZMV beweging van vroeger?
“Het waardevolste wat we kunnen leren van vroeger is dat je zelf verandering kan brengen. Dat je zelf je eigen organisaties kan oprichten, naar instituten kan gaan en onderwerpen op de agenda kan zetten. Het is belangrijk om te beseffen dat je gebruik kan maken van de structuren die er nu al zijn en je strategisch kan organiseren. Wij hebben dit benut en hebben destijds veel bereikt. Dit resultaat is, óf verwaterd, of het is mainstream geworden waardoor het lijkt alsof het altijd al zo geweest is. Daardoor is er weinig bewustzijn van deze geschiedenis. Er blijft weinig informatie over de groepen die zich ingezet hebben, wat ze bereikt hebben en wie ze zijn. Terwijl wij op hun schouders staan.”
Waarom is het programma op 31 oktober van belang?
“Ik zie zelf een grote meerwaarde in intergenerationeel dialoog. Op deze manier kunnen verschillende generaties van elkaar leren en weet de jongere generatie dat zij een legacy hebben waar zij op kunnen voort bouwen.”
Donderdag 31 oktober is het programma Emancipating History: De Zwarte, Migranten- en Vluchtelingen- Vrouwenbeweging. Reserveer hier je plek!
