“We zien het tijdens de bouw wel door de vingers”, luidde het uitgangspunt van de in 2021 ingevoerde bouwvrijstelling voor de uitstoot van stikstof. De maatregel, ingevoerd als noodgreep ter stimulering van de bouw na de eerste stikstof crisis, is door de Raad van State afgeschaft omdat de maatregel in strijd is met de Europese natuurbeschermingswet. Door de afschaffing van deze maatregel wordt het alsmaar duidelijker dat het bouwen zonder uitstoot – zij het stikstof, fijnstof of CO2 – niet langer een keuze is maar een noodzaak. De grote bouwopgave waar we op de korte termijn mee te maken hebben staat hierin lijnrecht tegenover de bescherming van natuur en milieu op de lange termijn. Is het mogelijk om de twee te verenigen? Hoe ziet emissieloos bouwen en ontwikkelen eruit in de praktijk, en wat is ervoor nodig om het tot een succes te brengen?
Even een stapje terug. Hoezo moeten we eigenlijk emissieloos bouwen? Laten we beginnen bij de schadelijke effecten van stikstof voor de natuur. Stikstof is van nature overal om ons heen, maar door bepaalde processen wordt het in schadelijke vormen van stikstofverbindingen uitgestoten zoals in de industrie, landbouw en ook in de bouw. Het gaat in feite om de uitstoot van twee verschillende stoffen: stikstofoxiden uit verkeer, industrie en de productie van woningen (NOx) en stikstofverbindingen uit boerenbedrijven, meestal in de vorm van ammoniak (NH3). Doordat deze stoffen beiden een bedreiging vormen voor zowel de biodiversiteit en het broeikaseffect moet de uitstoot dus omlaag. Gezien er tijdens veel bouwprocessen tevens CO2 en fijnstof wordt uitgestoten is het daarom niet gek om deze soorten emissies samen terug te dringen met een eenduidige aanpak voor de bouw en ontwikkelsector.
Op papier klinkt dat natuurlijk allemaal vrij simpel; minder uitstoten. Maar in de praktijk is het nog niet zo makkelijk om emissievrij bouwen te implementeren. Hoe zouden we dit kunnen toepassen? Elektrificatie van machines op de bouwplaats kunnen een optie zijn. Elektrische vrachtwagens, kranen en graafmachines bijvoorbeeld. Echter is de ontwikkeling hiervan nog niet heel ver en dus ook het aanbod minimaal. Als ze er al zijn is hun vermogen vaak kleiner dan die van machines die op diesel draaien. Vaak komen de machines uit het buitenland waar de uitstoot van stikstof bij bouwprojecten (nog) geen probleem is. Daarbij heeft een geëlektrificeerde bouwplaats veel stroom nodig: dat betekent een tijdelijke aansluiting die dan ook weer geregeld moet worden. Andere mogelijkheden liggen bijvoorbeeld in het verbeteren van logistiek binnen bouwprojecten, dan hoeft er minder te worden aan- en afgereden. Denk bijvoorbeeld aan het legen van afvalcontainers op de werkplaats; het vervangen van de kleine voor grotere exemplaren zorgt ervoor dat ze minder vaak hoeven te worden geleegd. Bouw vrijstelling blijkt onnodig bij kleinere woningbouwprojecten. De DGBC (Dutch Green Building Council) wil de noodzakelijke veranderingen in de bouwsector versnellen. Emissievrij bouwen is een doel dat in de gehele keten (niet alleen op de bouwplaats) moet doordringen als het nieuwe normaal. In 2019 introduceerde DGBC de zogenoemde Malieveldverklaring. Met deze verklaring geven diverse partijen aan dat ze het terugdringen van stikstofemissies voor zichzelf als een belangrijke opgave zien. Zij willen stikstofemissies aanpakken in samenhang met andere opgaven rond CO2-reductie en fijnstof.
Nieuwsgierig geworden?
We gaan woensdag 30 november om 20:00 in gesprek met Laura Bromet (Tweede Kamerlid Groenlinks), Jan Fokkema (Directeur NEPROM), Menno Rubbens (Directeur cepezed projects), Jan Kadijk (Manager Kennis en Innovatie bij DGBC), Leontien de Waal (Sector Banker Bouw bij ABN AMRO), Joris Deur (architect/partner ZZDP Architecten), Tom Blankendaal (Project manager Circular Economy bij BAM Bouw en Vastgoed Nederland), Atto Harsta (Transitiestrateeg en innovatiemanager biobased bouwen) en Albert Dun (CEO Dun Agro) over de uitdagingen en mogelijkheden van het emissievrij ontwikkelen van de gebouwde omgeving. Bovendien zullen we ons tussen de gesprekken door laten inspireren door de woorden van spoken word artist, schrijver en filosoof Lev Avitan. Meld je gratis aan en kijk live mee!
Met een nieuwe bom onder het stikstofbeleid wordt het de komende jaren nog moeilijker de broodnodige nieuwbouwwoningen te bouwen. Volgens de Raad van State deugt het stikstofbeleid van het kabinet nog steeds niet. Hoe zit dat precies?
De Raad van State schrapt de zogenoemde bouwvrijstelling. Dat is een klap voor de bouw: per project zijn nu berekeningen nodig over de stikstofuitstoot.
Veel kleine tot middelgrote woningbouwprojecten stoten zo weinig stikstof uit, dat ze onder de stikstofdepositiegrens blijven, blijkt uit een data-analyse van Cobouw. Mocht er begin november een streep door de bouwvrijstelling gaan, dan is dat voor dit soort projecten geen ramp, zeggen ingenieurs. Wel zal dan de administratieve last bij alle projecten toenemen.
DGBC wil de noodzaklijke veranderingen in de bouwsector versnellen. Emissievrij bouwen is een doel dat in de gehele keten (niet alleen op de bouwplaats) moet doordringen als het nieuwe normaal. In 2019 introduceerde DGBC de zogenoemende Malieveldverklaring. Met deze verklaring geven diverse partijen aan dat ze het terugdringen van stikstofemissies voor zichzelf als een belangrijke opgave zien. Zij willen stikstofemissies aanpakken in samenhang met andere opgaven rond CO2-reductie en fijnstof.
