Door de oorlog in Oekraïne heeft de strijd voor vrijheid en democratie overal ter wereld nieuwe betekenis gekregen. Dichtbij huis, in Polen, komen hoop en teleurstelling nadrukkelijk samen. Tegenlicht onderzoekt hoe idealen overleven in tijden van diepe crisis. Vier jonge activisten, uit Rusland, Oekraïne, Wit-Rusland en Polen, nemen iedere dag opnieuw de handschoen op. Wat betekent vrijheid voor hen?
Voor elk van de vier geportretteerde activisten uit Op de grens van het ideaal geldt dat hun wens om zich uit te spreken tegen onrecht verder gaat dan hun weerzin tegen de autoritaire regimes in eigen land alleen: verzet zit bij ieder van hen in de genen.
De VPRO Tegenlicht documentaire “Op de grens van het ideaal” wordt op maandag 9 mei om 20:20u uitgezonden op NPO2.
Over het programma
Dat autoritaire regimes 77 jaar na de bevrijding nog verre van over zijn wordt pijnlijk zichtbaar door de oorlog in Oekraïne. Ooit gevierd als bevrijder, is Rusland inmiddels zelf een agressor van formaat. De hypothese dat toetreding tot de kapitalistische markteconomie automatisch zou leiden tot meer democratie is inmiddels al lang achterhaald.
Niet alleen in Rusland, maar over de hele wereld zien we een toename van autoritaire leiders en regimes. Kritische journalisten, activisten en minderheden worden vervolgd, bedreigd en gedood in hun strijd voor meer democratische vrijheden en autonomie. Net als in Polen hebben wij in Nederland ook ons eigen schare aan activisten in diaspora, die om uiteenlopende redenen vanuit Nederland actief zijn. Voor deze Meet Up nodigden we een aantal hiervan uit.
We gaan o.a. in gesprek over het maakproces van de aflevering en de link met de actualiteit (in het Nederlands), met:
- Floris-Jan van Luyn, regisseur van de aflevering voor deze VPRO Tegenlicht documentaire. Floris-Jan van Luyn is de maker van verschillende eerdere Tegenlicht documentaires waaronder ook Hongkongs nieuwe helden, een intieme kennismaking met een aantal jonge actievoerders tijdens de massale protesten van 2019 in Hongkong.
- Ilya Shcharbitski was voor 2020 reeds actief in verschillende organisaties en vredesprojecten in Den Haag. De politieke ontwikkelingen in Belarus van de afgelopen jaren hebben zijn activisme, waarbij politieke vrijheid een kernthema is, verder verscherpt. Momenteel geeft Ilya leiding aan de Belarussische beweging in Nederland die strijdt voor een vrij Belarus waar mensenrechten worden gerespecteerd. Hij maakt deel uit van een netwerk van Belarussen die culturele en politieke evenementen organiseren door heel Europa.
We zetten het gesprek voort met Ilya Shcharbitski en drie ander activisten uit de Nederlandse diaspora (in het Engels). We zoomen in op wat het betekent om een activist te zijn in diaspora: Waarvoor zetten ze zich in en wat drijft ze in hun strijd? Waarom strijden ze vanuit diaspora voor een strijd duizenden kilometers verderop: noodzaak, solidariteit, toeval? Wat voegt de Nederlandse context toe aan hun strijd en idealen en vice versa? We gaan hierover, in gesprek met:
- Raki Ap werd in 1984 geboren in een vluchtelingenkamp in Papoea-Nieuw-Guinea. Zijn vader, antropoloog en muzikant Arnold Ap, was vier maanden eerder vermoord vanwege zijn protestliederen die veel Papoea’s inspireerden in hun strijd voor een onafhankelijk West-Papoea. Als éénjarige kwam Raki met zijn moeder aan in Nederland, hij groeide hier op, werd beroepsmilitair bij de Koninklijke Luchtmacht en werkt nu als rijksambtenaar bij het ministerie van Binnenlandse Zaken. Daarnaast is hij een bekend gezicht in de klimaat- en antiracismebeweging. Net als zijn vader weet hij mensen te inspireren: in gastcolleges, op congressen en tijdens demonstraties laat hij mensen kennis maken met het Inheemse perspectief. Zo maakt hij voelbaar hoe klimaatverandering, racisme en ongelijkheid samenhangen én hoe die problemen opgelost kunnen worden
- Hilla Dayan is een politiek socioloog en docent aan de Amsterdam University College, waar ze doceert voor de vakken; Global Politics, Empire an its Afterlives, Democracy in Crisis & Sociology of the Other. Haar onderzoeksgebieden zijn politieke sociologie, politieke theorie en democratisch theorie. Verder doet ze onderzoek naar antisemitisme in Europa en (neo)zionisme. Daarnaast is ook de co-founder van gate48, een platform voor Nederlandse Israëliërs die tegen de bezetting zijn van de Palestijnse gebieden door Israel. Ze streeft (samen met Gate48) naar samenwerking tussen Israëlische en Palestijnse activisten in hun verzet tegen de illegale bezetting van Palestijnse gebieden.
- Parvez Alam is een schrijver en activist die strijdt tegen zowel het Islamofascisme als de Islamofobie in Bangladesh, wat volgens hem de dictatoriale eenpartij-regime in stand houdt. In 2015 besloot hij kort na de moord op een mede-blogger te vluchten naar het buitenland. Hij kreeg hulp van het Shelter City Programme. Dit is bedoeld om mensenrechtenactivisten die vrezen voor hun leven een (tijdelijk) veilig onderkomen te bieden. Momenteel is hij bezig met de afronding van zijn Research Master Cultural Analysis aan de UVA.
We sluiten de avond af met een half uur nagesprek en vragen uit de zaal.
