In 2026 moeten alle gemeenten tezamen maar liefst 2,4 miljard euro bezuinigen. Dit komt neer op 6% van de totale begroting. Dit jaar wordt daarom door beleidsmakers ook wel het ‘Ravijnjaar’ genoemd. Gemeenten vrezen voor verschraling, ontoegankelijke zorg en minder woningbouw. Maar wat betekent dit specifiek voor het sociaal domein en het jeugdbeleid, is het alleen een vloek of liggen er ook kansen om dit ravijn te overbruggen? Hoe maken gemeenten de juiste keuzes en houden ze hun koers vast als tijd en geld steeds schaarser worden? Hoe bepalen gemeenten waar de bezuinigingen terechtkomen zonder daarbij investeringen in het sociaal domein en in de jeugd uit het oog te verliezen? Hierover gaan we in gesprek met beleidsmakers zelf en experts. Wat kunnen we leren van inspirerende voorbeelden, wat zijn de grootste uitdagingen, en hoe kan de uitwisseling van ideeën de weerbaarheid van gemeenten versterken?
Over de sprekers
Tom Lash is schrijver, cabaretier en columnist. Begin dit jaar schreef hij een analyse voor De Correspondent over de gemeentebezuinigingen. Hiervoor onderzocht hij wat het effect is van de ‘decentralisatie’ van onder andere de jeugdzorg in de afgelopen 10 jaar, wat de toekomstige bezuinigingen in de gemeenten betekenen en hoe wij dit gaan merken.
Andrew Britt is senior onderzoeker bij het Verwey Jonker Instituut. Andrew heeft veel onderzoeks- en adviesopdrachten gedaan over de sociale basis; over passende wijzen van sturen, leren en verantwoorden. Hij onderzocht ook hoe het maatschappelijk rendement van de sociale basis in beeld gebracht kan worden, en heeft visietrajecten begeleid. Vorig jaar publiceerde hij ‘De Sociale Basis en de houdbaarheid van de Wmo’ en ‘De Sociale basis versterken, investeren in de toekomst’, een verandertheorie met bouwstenen hoe overheden en maatschappelijke partijen de sociale basis kunnen versterken.
Rutger Hageraats is bestuurder bij het Nederlands Jeugdinstituut. Hier houdt hij zich onder meer bezig met het samen sturen op effectief integraal jeugdbeleid. Daarnaast heeft Rutger lange tijd gewerkt als manager en projectleider bij de gemeentelijke overheid.
Het leek een goed idee: probleemdossiers zoals jeugdzorg, hop, bij de gemeenten op het bordje. Maar tien jaar later komen die chronisch geld tekort en maken ze de ene pijnlijke keuze na de andere: de bieb gaat dicht, het zwembad sluit, het schooldak blijft lek. Het kabinet haalt zijn schouders op: jammer, niet ons probleem.
Van alle kostenposten voor gemeenten stijgt één categorie in het bijzonder. Daar valt zowel de jeugdhulp als de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) onder. Gemeenten zijn daar dit jaar naar verwachting 20,5 miljard euro aan kwijt.
Een analyse van beleidskeuzes en uitgaven in de sociale basis in relatie tot de ontwikkeling van de (uitgaven aan) Wmo-maatwerkvoorzieningen (2017-2023)
