We hebben een obsessie met meten in onze maatschappij, ook in het onderwijs. In de tweede aflevering van de reeks ‘De meetmaatschappij’ onderzoeken we hoe deze meetobsessie doordringt in het onderwijs, wat de consequenties daarvan zijn en hoe het anders kan. Het lijkt soms wel alsof het huidige onderwijssysteem de toekomstige generatie klaarstoomt om perfect in de meetmaatschappij te passen. Denk aan het belang van Cito-scores, examenuitslagen en lijstjes met de ‘beste’ scholen. Hoe bepalen we eigenlijk wat goed onderwijs is? Wat als je niet meekomt in het regulier onderwijs? En is het uitdrukken van studiesucces en kwaliteit in dashboards en indicatoren wel zo’n goed idee? Hoe kunnen we meer inzetten op leren in plaats van presteren? Daarover gaan we vanavond in gesprek met academici, professionals en bestuurders.
Over de sprekers
Berend van der Kolk is de auteur van het boek ‘De meetmaatschappij’, waar de programmareeks op gebaseerd is. In dit boek onderzoekt hij waarom we alles meten en wat dat met ons doet. Verder is hij universitair hoofddocent aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
Gerdien Bertram-Troost is hoogleraar Onderwijs in levensbeschouwelijk en pedagogisch perspectief aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Vanuit deze leerstoel biedt zij docenten, schoolleiders, bestuurders en beleidsmakers handvatten – vanuit levensbeschouwelijk & pedagogisch perspectief – om een tegengeluid te laten horen tegen het maakbaarheidsdenken en de prestatiecultuur in het onderwijs.
Martijn Meeter is hoogleraar onderwijswetenschappen aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Zijn achternaam is toepasselijk, want hij is meer van het ‘meten is weten’.
Linda Spierings is adjunct directeur van het Marcanti College te Amsterdam, een school die in de eerste en tweede klas niet aan cijfers doet. Ze hebben een brede brugklas en stellen pas in het 3e leerjaar vast op welk niveau leerlingen hun diploma gaan halen. Het Marcanti College biedt leerwegen aan op vmbo basis, kader, TL (= theoretische leerweg/mavo) en havo niveau.
Karen Heij is toetsexpert. Ze promoveerde in 2021 aan de universiteit van Tilburg op het kritische proefschrift ‘Van de kat en de bel. Tellen en vertellen met de eindtoets basisonderwijs’ over de Nederlandse toetscultuur waarmee ze de onderwijswereld opschudde.
Daniëlla Joynes is al ruim 20 jaar VO-docent en leerlingbegeleider. Ze werkte lang als scheikunde, biologie en natuurkunde docent op het reguliere voortgezet onderwijs. Daarnaast zet ze zich al jaren in voor jongeren in de leeftijd van 12-18 jaar die (dreigen te) vastlopen in het onderwijs. In 2019 richtte ze samen met een collega Plan B op, een particuliere school voor sociocratisch onderwijs (primair en voortgezet), zonder jaargroepen of niveauklassen, waarbij leren vanuit intrinsieke motivatie centraal staat en waarbij gewerkt wordt met een sociocratisch overleg- en besluitmodel wat leerlingen meer inspraak geeft.
In ‘De meetmaatschappij’ neemt Berend van der Kolk onze collectieve meetobsessie onder de loep, het boek waar deze programmareeks op gebaseerd is. Kijkcijfers, bestsellerlijsten, kpi’s, stappen en Cito-scores: wat meten we eigenlijk niet? Een scholier is zo goed als zijn gemiddelde, een werknemer moet SMART-doelen halen en teams moeten resultaatgericht werken. We vergelijken onze prestaties met die van anderen en stellen ranglijsten op van de productiefste collega’s, beste universiteiten en sportiefste vrienden. Maar waarom? En is dat wel zo’n goed idee? Van der Kolk laat zien wat meten met ons doet. We leggen de meetlat alsmaar hoger, de druk om te presteren neemt toe, en ondertussen verliezen we de werkelijke doelen uit het oog. Wanneer doen metingen meer kwaad dan goed? En hoe kan het anders? >>
Top 100-lijsten van scholen en universiteiten lijken misschien onschuldig, maar zijn dat niet. Ze suggereren dat onderwijsinstellingen met elkaar in competitie zijn en op een eendimensionale schaal kunnen worden gerangschikt. Ranglijstfetisjisme verdringt dikwijls datgene wat dergelijke lijstjes beogen inzichtelijk te maken en levert diverse problemen op. Maar er is ook hoop, stelt Berend van der Kolk, auteur van het boek De meetmaatschappij. >>
