Hoosbuien die wijken onder water zetten, hittegolven boven de 40 graden of de Utrechtse Heuvelrug die afbrandt – dit is geen verre toekomst meer. Bovendien is klimaatschade voor steeds meer Nederlanders al realiteit: overstromingen, verzakkingen en ondraaglijke hitte in huis. Toch leven we vaak door alsof er niets aan de hand is. Neem de overstromingen in Valkenburg in 2021; er vielen in Nederland geen dodelijke slachtoffers en na de eerste schok zijn we allemaal weer overgegaan tot de orde van de dag. In Klimaatgetto’s laat journalist Christel Don zien hoe klimaatverandering onze huizen binnendringt en wie het hardst getroffen worden. Duidelijk wordt dat deze nieuwe realiteit vraagt om een omslag in denken en doen. Tijdens deze avond gaan we hierover in gesprek met de auteur en deskundigen en verkennen we hoe burgers en beleidsmakers hiermee aan de slag kunnen.
Over de sprekers
Christel Don is schrijver, spreker en journalist, onder meer voor NRC. Eerder schreef ze de veelbesproken boeken Afstandsmoeders en De meisjes van De Goede Herder, waarin ze donkere hoofdstukken uit de geschiedenis reconstrueerde en vrouwen een stem gaf die lang niet gehoord werden. Via haar boeken, lezingen en artikelen brengt ze kwesties rond historisch onrecht, uitsluiting en sociale ongelijkheid onder de aandacht.
Daan Prevoo is burgemeester van Valkenburg aan de Geul. Door zijn inzet, zichtbaarheid en empathie werd hij al snel het gezicht van de overstromingen in 2021, en dat is hij nog steeds. Hij vindt dat hij de morele verplichting heeft om zijn ervaringen ‘iedereen onder de neus te duwen’. Zijn inzichten in crisismanagement en herstelprocessen bieden waardevolle lessen voor klimaatbestendigheid.
Cathelijne Stoof is natuurbrandspecialist, verbonden aan de Wageningen Universiteit. Ze onderzoekt o.a. de impact van klimaatverandering op natuurbranden in niet-traditionele risicogebieden zoals noordwest Europa. Volgens Stoof moet Nederland niet alleen leven met water, maar is internationale kennis nodig om ook te leren leven met vuur. Ze is projectleider van PyroLife, een internationaal trainingsprogramma dat 15 promovendi uit heel Europa opleidt tot experts in integraal natuurbrandbeheer.
Sacha Stolp pioniert in klimaatadaptatie en stedelijke innovatie. Ze is een baanbreker om steden toekomstbestendig te maken. Ze werkt aan slimme, groene oplossingen voor extreme hitte, neerslag en droogte, zoals blauwgroene gebouwen, wateropvangsystemen in combinatie met sport en klimaatbestendige infrastructuur. Ook is ze lid van de klankbordgroep van KNMI-klimaatscenario’s.
Rob Sluijter is verbonden aan het KNMI. Hij houdt zich al 25 jaar bezig met het snel veranderende klimaat. De toename in frequentie en zwaarte van extreem weer, ook in ons land, baart hem grote zorgen. Sluijter leidt het Early Warning Centre dat als doel heeft om de impact van extreem weer zo laag mogelijk te houden door er zo vroeg en gedetailleerd mogelijk voor te waarschuwen. Daarbij staat het geven van handelingsperspectieven centraal.
Madeleen Helmer is sinds 2014 projectleider hitteadaptatie bij Klimaatverbond Nederland en sinds 2020 communitymanager Hitte en gezondheid bij Samen Klimaatbestendig. Daarvoor was zij oprichter en hoofd van het internationale Rode Kruis Klimaatcentrum.
Klimaatverandering lijkt voor veel Nederlanders een ver-van-mijn-bedshow. Toch zal het steeds extremere weer al op korte termijn ons leven gaan beïnvloeden. Journalist Christel Don verhuisde met haar gezin vanuit de Randstad alvast naar veiliger gebied. Althans, dat dacht ze. Tot ze besefte dat de dreiging van klimaatverandering veel verder gaat dan de stijgende zeespiegel. Nederland wordt natter, droger en heter, en de gevolgen zijn overal merkbaar – of je nu huurder bent of eigenaar, in een nieuwbouwwijk woont of in een historisch pand. En vooral de meest kwetsbare groepen worden hard geraakt.
In Klimaatgetto’s onderzoekt Christel samen met slachtoffers, meteorologen, economen, verzekeraars en andere experts hoe klimaatverandering onze huizen en levens binnendringt. Hoelang blijven woningen in risicogebieden bewoonbaar, betaalbaar en verzekerbaar? En wat kunnen we nú doen om voorbereid te zijn? Deze verontrustende maar hoopvolle actiegids biedt ervaringsverhalen, inzichten en praktische tips voor iedereen die niet wil wachten tot het misgaat.
We moeten onder ogen zien dat niet alle schadelijke effecten van klimaatverandering te voorkomen zijn, schrijft Christel Don.
Woningkopers houden nauwelijks rekening met overstromingsgevaar en funderingsschade, terwijl die risico’s groter worden door klimaatverandering en de schade alleen al in Amsterdam in de miljarden zal lopen. Financieel toezichthouder AFM dringt aan op meer transparantie over klimaatrisico’s voor de huizenprijzen.
Natuurbranden worden in Nederland sinds 1994 niet meer officieel bijgehouden. Mede daardoor bestaat een blinde vlek voor dit onderwerp, zegt de Wageningse bosbrandexpert Cathelijne Stoof. Zij heeft samen met brandweerman Edwin Kok en andere experts een overzicht gemaakt.
Nederland kampt met een groot funderingsprobleem, blijkt uit een advies van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli). 425.000 gebouwen verzakken nu al of binnen tien jaar.
Bijna tien miljoen Nederlanders wonen in een huis dat in de zomer te warm kan worden, onder wie zo'n twee miljoen ouderen. Zij lopen daarmee extra gezondheidsrisico's. Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag en Investico.
