“De kans op vertrek is het afgelopen jaar groter geworden”, aldus Peter Berdowski, de topman van Boskalis, Nederlands grootste baggerbedrijf. Dat komt doordat er een wet in de maak is die moet voorkomen dat de buitenlandse activiteiten van multinationals zoals Boskalis zorgen voor schade aan mens, dier en planeet. Correspondent Bram Vermeulen reisde voor Frontlinie naar de Filipijnen om te praten met vissers, milieuactivisten en een daklozenopvang om de impact van het door Boskalis opgespoten vliegveld in de baai van Manilla op te nemen. Waar begint en eindigt de verantwoordelijkheid van bedrijven als Boskalis? Kunnen mensenrechten en natuurbescherming wel effectief gewaarborgd worden in een complexe, geglobaliseerde economie? En moet die wet voor maatschappelijk verantwoord ondernemen er nou komen of niet? Deze avond gaan wij in gesprek met de hoofdrolspelers.
Over de sprekers
Bram Vermeulen is journalist. Sinds 2001 werkte hij als correspondent voor NRC Handelsblad. Eerst in Zuid-Afrika, vervolgens in Turkije en daarna opnieuw in Zuid-Afrika. Daarnaast maakte hij reportages voor de NOS. Vanaf januari 2021 is Bram terug in Nederland. Voor de verhalen gaat hij wel nog steeds op reis, voor de VPRO en NRC. Voor de VPRO maakte hij eerder series als Langs de grenzen van Turkije, In Turkije, Dwars door Afrika, De trek en Sahara. Ook maakte hij al de documentaires Mr. Gus, handelaar in oorlog en Cape Town, Gang Town, Lockdown.
Murtah Shannon werkt als expert inclusief waterbeheer voor de Nederlandse milieu- en mensenrechtenorganisatie Both ENDS. Vanuit deze rol werkt hij samen met Filipijnse milieu- en mensenrechtenorganisaties die zich inzetten voor de bescherming van de baai van Manilla. Samen met hen is hij nauw betrokken geweest bij de onderhandelingen over Nederlandse steun aan het controversiële New Manilla International Airport project van Boskalis. Hij is in 2019 gepromoveerd op thema landconflicten en infrastructuurontwikkeling in Mozambique, met een bijzonder focus op de rol van de Nederlandse watersector.
Manon Wolfkamp is expert op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Ze is projectleider bij MVO Platform, een netwerk van 25 maatschappelijke organisaties en vakbonden dat streeft naar MVO-wetgeving in Nederland en de EU. Ze werkt samen met organisaties op alle continenten en bouwt momenteel in Nederland aan een brede coalitie van voorstanders van MVO-wetgeving, waaronder ook grote private bedrijven. Ze heeft een academische achtergrond in Geschiedenis, Journalistiek en Internationale Betrekkingen.
Wouter Kolk is campagneleider bij Milieudefensie. Hij richt zich op een klimaatplicht voor multinationals zodat hun klimaatplannen voldoen aan het Klimaatakkoord van Parijs. Samen met de jongeren van Milieudefensie en duizenden bezorgde burgers beweegt hij voedselbedrijven als Ahold Delhaize tot het verminderen van hun klimaatschade. Wouter studeerde Amerikanistiek en werkte eerder bij vredesorganisatie PAX en als politiek secretaris van de PvdA Tweede Kamerfractie.
In de VPRO-serie Frontlinie brengt Bram Vermeulen samen met andere makers verdiepende, verhalende en onthullende buitenlandjournalistiek. Centraal staan ontwikkelingen uit de hele wereld die in ons dagelijkse nieuws vaak niet meer dan een voetnoot zijn. Alle afleveringen van de serie zijn terug te zien op NPO-start.
Boskalis dreigt Nederland te verlaten als nieuwe wetgeving bedrijven aansprakelijk stelt voor hun handelen in het buitenland. Maar wat doet het bedrijf in die verre landen?
‘Een kat in het bakkie’, leek de invoering van de nieuwe Wet internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen. Alle partijen waren het immers eens dat bedrijven zich ook in het buitenland moeten gedragen. Maar nu de consequenties indalen, laait de discussie ineens hoog op.
Een jaar geleden liet de baggeraar zich al in soortgelijke bewoordingen uit. Het bedrijf vreest vooral dat het kabinet met de nieuwe Wet maatschappelijk verantwoord ondernemen bedrijven met betrokkenheid bij de winning van olie en gas te veel aan banden wil leggen. ,,De kans op vertrek is het afgelopen jaar groter geworden.’’
De klachtenregen van de Boskalis-topman in het FD wekt verbazing. Voor bedrijven als Boskalis staan de Haagse deuren immers wijd open. De Nederlandse belofte om te stoppen met fossiele exportsteun werd een jaar uitgesteld, en in 2022 kreeg Boskalis nog €1,5 mrd overheidssteun, merken Maria van der Heijden, Danielel Hirsch en Heske Verburg op.
De misstanden bij de bouw van een vliegveld op de Filippijnen tonen aan hoe urgent wetgeving voor verantwoord ondernemen is, juist in Nederland, stellen natuurbeschermers Murtah Shannon en Maartje Hilterman namens een coalitie van Nederlandse en Filippijnse organisaties.
