Vorig jaar riep Amsterdam zich uit tot “Donutstad”, naar het idee van Doughnut Economics van de Britse econoom Kate Raworth. In zo’n donuteconomie draait het niet om groei, maar om het voldoen aan sociale voorwaarden binnen de grenzen van de planeet. Maar hoe ziet dat er in de praktijk uit? Tijdens deze showcase laten verschillende door de donut geïnspireerde initiatieven, projecten, buurten en organisaties in en rond Amsterdam zien hoe zij sociale en duurzame doelen verbinden en reflecteren we daarop samen met Kate Raworth en de Amsterdamse wethouder Marieke van Doorninck.
Wat is een donut-project?
Donut-pioniers zijn geïnspireerd door de donut. Ze willen sociaal en ecologisch een positieve bijdrage leveren aan de regio (in dit geval de metropoolregio Amsterdam). Daarbij willen ze persé geen negatieve effecten elders in de wereld creëren. Bijvoorbeeld: Als je een buurtrestaurant begint, dat de ingrediënten die je gebruikt geen onnodig lange afstanden hoeven af te leggen en onder goede arbeidsomstandigheden worden geproduceerd.
De pioniers willen in deze fase vooral al doende lerend helpen uitvinden wat er bij de donut komt kijken. En dat is ook waar het in deze sessie in de kern over gaat: samen leren.
Over de pioniers in dit programma:
De Kaskantine is een community van chefs, boeren, ingenieurs en leraren die zorgen voor een recyclerestaurant voor betaalbare maaltijden en een startpunt voor groene en sociale buurtinitiatieven. De non-profit coöperatie heeft een eigen groentetuin en is op de huidige locatie gestart met de Voedselkringloop – een “gratis supermarkt” waar voedseloverschotten vanuit verschillende winkels en bedrijven worden herverdeeld. Ook in andere projecten, zoals Greening the Neighbourhood en de workshop fietsenmaken combineert de Kaskantine groene en circulaire principes met sociale verbinding in de buurt. Samen met andere initiatieven in Nieuw-West – Stadsdboerderij osdorp, Cascoland, Combiwell, The Beach en Ru Pare – werkt de Kaskantine aan een alternatief masterplan voor het stadsdeel, gebaseerd op “buurtwaarden” die voortkomen uit de donut.
Forteiland Pampus in het IJmeer is een boegbeeld van de Stelling van Amsterdam. Op het eiland komt nu een nieuw circulair entreegebouw en een duurzaam energiesysteem met zonne- en windenergie, biovergisting en batterij-opstelling. Ook komt er een nieuwe waterzuivering met nanofilter voor eigen drinkwater en wordt de vloot verduurzaamd. Hiermee zal Pampus het eerste (wereld-)erfgoed zijn dat volledig zelfvoorzienend is en daarmee een belangrijke inspiratiebron voor alle bezoekers. De organisatie wil dit ook laten zien in educatie-programma’s rond erfgoed en duurzaamheid.
Ecodam wordt een plek waar kinderen leren over en zelf bouwen aan de circulaire economie. Kinderen bezoeken Ecodam via hun basisschool of juist met ouders of met kinderfeestjes. In gespecialiseerde, thematische labs maken de jonge bezoekers zelf de oplossingen die zij hebben bedacht. In het plastic lab bijvoorbeeld kunnen de kinderen zelf legostenen maken van overtollig plastic, die weer gebruikt worden om verder te bouwen aan Ecodam zelf. De toon is niet belerend of hoogdrempelig; het is een plek waar je graag wilt zijn om betekenisvol bezig te zijn.
Wooncoöperatie De Warren wil bouwen voor de stad van de toekomst. Een sociale en betaalbare plek, waar mensen samenleven en voor elkaar zorgen. De 36 woningen verdeeld over 5 woongroepen zijn energiepositief, naar eigen ontwerp, met een groene gevel voor de bijen, regenopvang, en gebruik makend van circulaire en natuurlijke materialen. Het “dorp in de stad” biedt ruimte aan een diverse groep mensen, van starters tot gezinnen met kinderen. De lessen die de coöperatie leert, delen ze met iedereen met een soortgelijke woondroom.
De Amsterdamse pilot van het REFLOW-project stimuleert hergebruik en recycling van textiel op heel veel verschillende manieren. Mensen met de stadspas krijgen 90% korting op reparaties bij kleermakers in de stad. In ziekenhuizen worden wergwerpschorten vervangen door circulaire zorgschorten die worden gewassen en hergebruikt. En de Denim Deal zorgt ervoor dat merken als Scotch & Soda, Kuyichi en MUD Jeans samen 3 miljoen spijkerkledingstukken maken met daarin minstens 20% gerecycled textiel.
De Community Land Trust H-Buurt is gevestigd in het hart van H-buurt in de Bijlmer en is de eerste Community Land Trust van Nederland. De vereniging pioniert op het gebied van nieuwe collectieve vormen van eigenaarschap en zeggenschap over zowel vastgoed en grond, als ‘losgoed’ (spullen) en diensten (bijv. beheer). De doelen: betaalbaar wonen in verbondenheid met de buurt; deel uitmaken van een wijk, banden met andere buurtbewoners opbouwen, je buurt zien groeien met grote bedrijvigheid en ruimte voor ontmoeting.
Arend en Marjolein Vaders begonnen in 1994 met hun bedrijf Bedaffair vanuit de overtuiging dat snel en goedkoop bedden produceren, ergens heel ver weg, een enorme negatieve impact heeft op mens en milieu. Dat moest anders. Daarom zijn de bedden van Bedaffair duurzaam in teelt, productie, gebruik én zelfs in de afvalfase. Zij zorgen voor een 100% matrasrecycling, waarbij elk onderdeel van hun natuurlijke matrassen wordt gerecycled of hergebruikt.Het initiatief om Nederlandse boeren te verbinden met Amsterdammers met een kleine portemonnee, is ontstaan door het willen oplossen van de problemen waarin beide partijen kwamen te zitten als gevolg van de Corona crisis.
Boeren voor Buren is een initiatief om Nederlandse boeren te verbinden met Amsterdammers met een kleine portemonnee. Het is ontstaan om iets te doen tegen de problemen van beide partijen tijdens de Corona-crisis. Uiteindelijk is het doel om zo tienduizenden huishoudens, ook buiten Amsterdam, wekelijks aan hun groente en fruit te laten komen. De producten komen uit de Flevopolder, rechtstreeks van de boeren. Boeren voor Buren krijgt vooral de producten aangeboden die op dat moment in overschot zijn en vult het pakket verder aan met B-keuze producten. Zo krijgt de boer een eerlijke prijs voor zijn of haar producten en kan Boeren voor Buren de prijs voor de consument zo laag mogelijk houden.
Climate Cleanup keert de opwarming van de aarde door natuur te verdubbelen en zo het overschot aan CO2 op te ruimen. De stichting creëert een ecosysteem van klimaatpositieve ondernemers wereldwijd vanuit Tolhuistuin en de westelijke haven in Amsterdam. In het klimaatoplossingen lab in Prodock, in de haven, worden land-, zand- en zeewier oplossingen ontwikkeld. De samenwerking met zeewier pionier Brian von Herzen staat vanavond centraal als voorbeeld van de donut-gebaseerde aanpak, waarbij mensen, natuur en technologie een nieuwe ecologische economie vormen.
Om nu en straks te toetsen of we op de goede weg zijn naar een volledig circulaire stad, hebben Kate Raworth's organisatie DEAL, Biomimicry 3.8, Circle Economy en C40 de Stadsdonut voor Amsterdam ontwikkeld. Lees dit rapport hier.
Wat is nou precies die donuteconomie? VPRO Tegenlicht legt het uit in deze animatie.
