Duizenden demonstranten verspreid over het land kwamen de afgelopen maanden samen tijdens vreedzame manifestaties. ‘Black Lives Matter!’ werd er over de pleinen en velden gescandeerd. De aanleiding was de moord op de Amerikaan George Floyd: ‘enough is enough’. Maar de Nederlandse demonstraties gaan niet over Amerika. Die gaan over Nederland. Over hier. Over nu.
Ook in Nederland is institutioneel racisme breed verankerd in onze samenleving. Toen er met de demonstraties – te midden van een wereldwijde pandemie nota bene – ruimte werd gecreëerd om gehoord te worden, grepen duizenden mensen het moment aan om hun verdriet en woede te uiten en plek te geven. Gevoelens die diep leven bij veel Nederlanders, specifiek Nederlanders van kleur: mensen voelen zich niet gehoord, onrecht wordt niet erkend en mensen voelen zich niet vertegenwoordigd door de politiek. Met name om het feit dat in beleid en dagelijkse praktijken institutioneel racisme niet of onvoldoende bestreden wordt. We hebben daarin met z’n allen een taak te vervullen en ook de culturele sector dient zijn bijdrage in deze strijd te leveren. Niets doen is geen optie. We moeten bereid zijn te luisteren, aanwezig te zijn en fouten te maken. We moeten plekken creëren waar het veilig is om te praten en zelfs om te zeggen ‘ik weet het niet’. We hebben de verantwoordelijkheid elkaar te wijzen op onze blinde vlekken, deze te erkennen, ongemakkelijke gesprekken met elkaar te voeren en vervolgens tot actie te komen: zonder actie immers geen verandering.
Een aantal weken geleden werden wij, Pakhuis de Zwijger, zelf op zo’n blinde vlek gewezen. Ter promotie van onze gratis te volgen programmareeks Thuisfest – waarin we iedere editie een toekomstgesprek voeren met twee organisatoren van door Corona gecancelde festivals – deelden we een beeld waarbij we de festivals SAIL en DGTL samenbrachten. Uit de beschikbare rechtenvrije beelden werd gekozen voor het in 2000 gebouwde charterschip Stad Amsterdam voor SAIL en een close-up beeld van DJ en producer Carista voor DGTL, die daar een jaar eerder een meesterlijke set speelde. Via social media werden we door Carista – terecht – op onze vingers getikt. Wij hebben verzaakt haar in te lichten over het gebruik van haar portret ter aankondiging van dit online event, terwijl zij niet een van de sprekers was. Daarnaast betreuren we de ongelukkige combinatie van de beelden en de pijn die dit alles bij haar veroorzaakt heeft. Hoe kan het gebeuren dat dit door onze beeldredactie is geglipt?
De afbeelding die werd gebruikt voor ‘Thuisfest’.
Wie fouten maakt, moet daarvan leren. Procedures en beweegreden die aan deze gebeurtenis ten grondslag lagen hebben we daarom zorgvuldig tegen het licht gehouden. Een van de dingen die we gedaan hebben, is het proces van beeldredactie direct aangescherpt en bijgesteld. Dit voorval zette ons tevens stevig aan het denken over onze eigen positie binnen de Black Lives Matter-beweging en de rol die we willen en kunnen vervullen om gelijkheid, diversiteit en inclusie binnen de sector en daarbuiten verder te bevorderen. Want hoe kon het gebeuren dat we in diezelfde week nog alles op alles zetten om in Pakhuis de Zwijger het Grote Racisme Gesprek te organiseren en twee dagen later dit lieten gebeuren? Was dit een eenmalig incident, of is het onderdeel van een groter structureel probleem? Vragen die wij zowel intern als publiekelijk in onze programmering zullen gaan (en blijven) behandelen. Want ook wij, als organisatie en als individuen, zijn – ondanks onze vele programma’s over racisme, inclusiviteit en diversiteit – nog steeds niet uitgeleerd.
In het nieuwe seizoen dat aanstaande september start, zullen we met bestaande en nieuwe partners opnieuw series programma’s organiseren die een bijdrage leveren aan institutionele en vooral duurzame veranderingen in de culturele sector en de brede creatieve industrie. In een speciale LIVECAST op 3 september aanstaande, gaan we naar aanleiding van dit concrete voorval in gesprek met experts zoals Jerry Afriyie, Marjorie Boston en Nadine Ridder- om praktijken breder te duiden en betekenis te gegeven aan een aantal van de belangrijke terminologieën. Dit alles om onszelf én instellingen, organisaties en professionals met soortgelijke posities en verantwoordelijkheden te stimuleren samen meer kennis te verwerven, trends te duiden, bewustzijn te vergroten en concreet handelingsperspectief te ontwikkelen. Om samen tot ingrijpende veranderingen te komen en uiteindelijk tot een gelijkwaardige culturele sector van, voor en door ons allemaal.
LIVECAST 3 september: Een inclusieve sector in woord, daad en beeld.
Door Fenno Verdaasdonk
