Hoe spreek je je uit tegen racisme?

In de afgelopen jaren heeft Pakhuis de Zwijger in samenwerking met Comité 21 de Week Tegen Racisme georganiseerd, een week gevuld met workshops, performances, panelgesprekken en andere activiteiten. Dit jaar is het thema “Spreek je uit”. Maar wie spreekt zich uit tegen racisme? En hoe doe je dat op een constructieve wijze?

Confronteer de realiteit

We dromen van een wereld waarin iedereen gelijk en gelijkwaardig is, een wereld zonder racisme, discriminatie, uitsluiting en onderdrukking. Toch blijkt zelfs in ons ‘tolerante’ Nederland racisme aan de orde van de dag: negatieve stereotypes, vooroordelen, discriminatie op de arbeidsmarkt en etnisch profileren door de politie. De witte Nederlander wordt er niet snel zelf mee geconfronteerd. De witte Nederlander hoeft niet snel na te denken over diens huidskleur, integendeel, de witte huid wordt binnen onze samenleving als de norm gezien. Deze ervaring is echter heel anders voor Nederlanders van kleur.

Systematisch een andere behandeling

Een persoon van kleur wordt eerder willekeurig gestopt, overmatig in de gaten gehouden of zelf gearresteerd zonder geldige reden. In het onderwijs uit het zich in de vorm van negatieve bejegening en ongelijke behandeling, zoals een lager schooladvies. In het werkveld is de kans dat je ergens binnenkomt kleiner, en wanneer je er wel werkt is de kans op promotie lager dan bij een witte collega. Maar hier stopt het niet. Er is sprake van een systematische andere behandeling voor een persoon van kleur in alle aspecten van het dagelijks leven, zelfs tijdens het uitgaan.

Laten we terugblikken op 2014; Geert Wilders voert campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen en roept op tot ‘minder Marokkanen’. Een uitspraak die veel los maakt bij Nederlanders. Geert Wilders wordt veroordeeld voor groepsbelediging en de veroordeling voor het aanzetten tot discriminatie wordt verworpen. Bij de afgelopen landelijk verkiezingen is de PVV de winnende partij gewonnen. Dit geeft ons een signaal dat we nog een lange weg te gaan hebben in de strijd tegen racisme. En dat racisme systematisch en zeer diepgeworteld zit. Een goede vraag voor ons allemaal is waar onze vrijheid van meningsuiting eindigt als hetgeen wat je zegt iemand anders bestaansrecht ontkend of ondermijnd? Hoe kunnen we juist in deze tijd de gezamenlijke verantwoordelijkheid nemen in de strijd tegen racisme, discriminatie, uitsluiting en onderdrukking?

Van kleurenblindheid naar kleurbewust

Heb jij het weleens gehoord? De uitdrukking “ik zie geen kleur” hoor je vaak, bijvoorbeeld op de werkvloer of in een gesprek over racisme. Het idee van ‘kleurenblindheid’, stelt dat we allemaal gelijk zijn en dat huidskleur er niet toe doet. Dit is echter een illusie die ons verblindt voor de werkelijkheid van raciale ongelijkheid. Mogelijk komt het voort uit goede bedoelingen, maar het bereikt het tegenovergestelde. Op het moment dat kleur niet erkend wordt, kan daaropvolgend de andere benadering en/of uitsluiting op basis van kleur niet herkend, erkend en aangepakt worden.

Racisme, discriminatie en uitsluiting wegen zwaar op het individu maar ook op onze samenleving. Het creëert diepe kloven en verwijdering. Daarnaast kunnen we racisme niet begrijpen zonder ook rekening te houden met intersectionaliteit – de kruising van verschillende vormen van discriminatie, zoals ras, geslacht, klasse, seksualiteit en meer. Mensen worden niet alleen gediscrimineerd op basis van één enkel kenmerk, maar vaak op basis van meerdere aspecten van hun identiteit. Het is belangrijk om deze complexiteit te erkennen en te begrijpen hoe verschillende vormen van onderdrukking met elkaar verweven zijn.