In de zomer van 2024 presenteert Huis Marseille nieuw werk van de Nederlandse fotograaf Awoiska van der Molen, bekend geworden met haar psychologische landschapsfoto’s. Op dinsdag 17 september is Awoiska van der Molen bij Pakhuis de Zwijger te gast in het programma Fotokroniek om over haar werk te praten.
Van der Molen begon haar carrière in 2003, na haar afstuderen, met het fotograferen van stedelijke omgevingen. Nu, ruim twintig jaar later, toont ze opnieuw ingetogen zwart-witfoto’s van de bebouwde omgeving, waarin sporen van menselijke aanwezigheid te zien zijn. Deze keer richt ze zich op verlichte vensters in de donkerte van de avond.
Van buiten naar binnen
Van der Molen stuit op deze ramen tijdens een reis door Japan, in een regio waar huizen met verschillende materialen en op ambachtelijke wijze worden gebouwd. De muren zijn dun vanwege het milde klimaat. Desondanks, valt haar op, is behalve het geluid van de televisie, van zachte kousenvoeten op holle vloeren of van gerommel uit de keuken, alleen de monotone airco te horen. Geen verhitte discussies, geen hard gelach, geen vrijgeluiden. Dit is het begin van vele tochten door Japan en van haar zoektocht naar waarom deze ramen haar zo intrigeren.
Van een afstand wordt de fotograaf het dagelijks leven gewaar dat zich achter de ramen afspeelt, zonder dat het zich werkelijk aan haar openbaart. De vensters laten vlakverdelingen zien in zwart-wit-grijsnuances. Tegelijk legt dat schaduwspel ook mysterie in de dingen, want het ondoorzichtige matglas van de ramen onttrekt de wereld erachter subtiel maar resoluut aan het oog.
De introductie van kooldruk
Van der Molen, geroemd om haar ontwikkelgelatinezilverdrukken, kiest speciaal voor de verlichte vensters een voor haar nieuw procedé, de 19e-eeuwse kooldruk. Omdat de kooldruk – een overdrachtstechniek – zo complex en arbeidsintensief is, wordt deze nauwelijks meer gebruikt. Uitgevoerd met het pigment lampenzwart (roet) is het een van de meest houdbare druktechnieken. Pigment en gelatine dragen het beeld dat in een dunne laag op het papier ligt, waarbij de dikte van de laag de mate van donker of licht bepaalt. Kooldruk heeft een uitzonderlijke lange toonschaal waardoor de uiteenlopende lichte tot donkere tinten in de vensters optimaal tot haar recht komen.
Our Lonely Selves
De nieuwe serie van Van der Molen kan gezien worden als een psychologisch onderzoek naar de relatie tussen binnen- en buitenwereld, tussen de fotograaf en de objecten die zij vastlegt. De verlichte vensters functioneren als een symbolische barrière, die zowel een verlangen naar verbondenheid als een gevoel van existentiële eenzaamheid uitdrukt. De ramen, die een glimp van het leven tonen zonder volledig contact mogelijk te maken, staan centraal in deze dialoog tussen afstand en nabijheid.
In The Humanness of Our Lonely Selves richt Van der Molen zich op de eenzaamheid die inherent is aan het menselijk bestaan. Met monumentale analoge beelden legt ze de rauwe essentie van het landschap vast. Deze beelden weerspiegelen haar persoonlijke ervaring van de oer- en psychologische ruimte.
Tentoonstelling en publicatie
Haar werk is te zien in Huis Marseille van 22 juni t/m 13 oktober 2024. Het nieuwe werk is mede mogelijk gemaakt door steun van het Mondriaan Fonds en de VandenEnde Foundation. Tegelijkertijd met de tentoonstelling verschijnt er ook een publicatie, ontworpen door Hans Gremmen en uitgegeven door FW:Books, die in de museumwinkel verkrijgbaar is.
Awoiska van der Molen is op 17 september te gast in Pakhuis de Zwijger in het programma Fotokroniek. Meld je hier aan voor het programma.
