Zonder dat het grote publiek het doorheeft staat in Veldhoven in Brabant het belangrijkste bedrijf voor technologische vooruitgang ter wereld. ASML. Een gewone consument heeft er niets te zoeken, maar de deur wordt er platgelopen door ministers en staatshoofden en door CEO’s van grote tech-bedrijven. ASML maakt de meest geavanceerde machine ter wereld; de lithografiemachine om computerchips mee te maken. En met chips als strategisch goed staat ASML met haar machine midden op het geo-politieke wereldtoneel. Wat is het geheim van ASML, en wie zijn de mensen die deze wonderlijke machine bouwen?
De VPRO Tegenlicht documentaire “Het geheim van ASML” wordt op maandag 12 september om 22:15u uitgezonden op NPO2.
Over het programma
We starten met een gesprek over het maakproces van de aflevering. Dat doen we met:
- Kees Brouwer is regisseur bij VPRO Tegenlicht, en heeft o.a. de documentaires Rebellen tegen reclame (2o2o), Vissen naar de toekomst (2021) en Rebranding Chaos (2022) gemaakt.
Vervolgens gaan we aan de hand van fragmenten uit de aflevering in gesprek met een aantal experts. We duiken dieper in het geopolitieke spel waar ASML plotseling de speelbal van werd. Wat is er aan de hand en wat is de rol van een bedrijf als ASML hierin? Daarnaast gaan we ook in gesprek over de eeuwige drang naar technologische vooruitgang, waarom willen we steeds sneller, compacter en slimmer? Deze gesprekken gaan we voeren met:
Informatie sprekers:
Martijntje Smits is techniek- en wetenschapsfilosoof. Ze is opgeleid als (milieu) ingenieur en filosoof en heeft ervaring in het bouwen van bruggen tussen technische en sociale disciplines. Smits werkt het liefst aan ‘wicked problems’: complexe, controversiële problemen op het snijvlak van wetenschap & politiek, die een trans disciplinaire aanpak nodig hebben.
Paul van Hooft is senior strategisch analist bij HCSS en lector aan de Universiteit van Leiden. In zijn werk als onderzoeker, beleidsanalist en docent richt hij zich op zaken van grand strategy, met een speciale focus op trans-Atlantische betrekkingen. De onderliggende vragen zijn altijd dezelfde: hoe interpreteren en reageren staten op dreigingen; wat is het gepaste diplomatieke en militaire beleid; hoe mobiliseren beleidsmakers de samenleving of doen ze dat niet; en wat strategische blunders veroorzaakt?
Mustafa Amhaouch is Tweede Kamerlid voor het CDA, tot 2016 was hij nog werkzaam als senior manager industrialisatie voor ASML. Op dit moment is Amhaouch woordvoerder Economische Zaken, Internationale Handel en Europese Zaken. Op het terrein van Economische Zaken houdt hij zich met name bezig met het bedrijfsleven, technologie en innovatie.
Sandra Olsthoorn is Redacteur Telecom, Media en Technologie bij Het Financieele Dagblad. In de bijna twaalf jaar dat zij daar in dienst is, ligt haar focus al meer dan zes jaar op technologische trends en ontwikkelingen. Zij schreef onder andere voor het FD stukken over de positie van ASML op de beurs, over het klimaatprobleem rond om de chipsector, en de Europese toekomst van de chipindustrie.
In 2000 werd de start gemaakt met een project waardoor het de komende jaren nóg dominanter kan worden: het ontwikkelen van machines die werken met extreem ultraviolet (EUV) licht.
Chipmachinefabrikant ASML leek vorig jaar nog de speelbal van Donald Trump. Maar in 2021 verwierf het Nederlandse techbedrijf een invloedrijke rol in de chipstrategie van de VS en Europa. NRC volgde ASML een jaar lang van binnenuit en zag dat niemand meer om Veldhoven heen kan.
Peter Wennink, topman ASML Discussie over hoogwaardige EUV-technologie voor China? Chipmachinemaker ASML deert het weinig. De Nederlandse regering beslist. Als al die nieuwe chips maar ergens worden gemaakt.
De Verenigde Staten oefenen druk uit op de Nederlandse regering om een exportverbod in te voeren voor chipmachines van ASML naar China. Washington lobbyde eerder al met succes voor een exportverbod voor ASML's meest geavanceerde chipmachines (EUV). Nu willen de VS dat ASML, maar ook de Japanse concurrenten, ook de chipmachines van een generatie eerder niet meer exporteert naar China.
Spanningen VS-China De spanningen in de Straat van Taiwan zetten de chipindustrie voor het blok. Wie gaat de meest complexe computerchips ter wereld produceren als Taiwan ze straks niet meer kan maken?
Inside ASML - Hoe het bijna misging binnen de muren van ’s werelds grootste chipmachinebouwer. FD-redacteur Rob de Lange kreeg de unieke kans om als eerste journalist enkele weken mee te lopen bij het pareltje van de Nederlandse maakindustrie. Het resultaat is het boekje 'Inside ASML' dat zaterdag 15 oktober 2016 bij de krant verscheen.
