Internationale organisaties, waaronder het het Europese Hof voor de Rechten van de Mens, hebben meerdere malen benadrukt dat Roma, Sinti en woonwagenbewoners één van de meest achtergestelde en gediscrimineerde bevolkingsgroepen zijn in Europa. Tijdens de Tweede Wereldoorlog verloren Roma en Sinti een half miljoen mensenlevens in de concentratiekampen, een misdaad welke het Comité 4 en 5 mei een “vergeten genocide” noemt. Ook in Nederland worden Roma en Sinti nog altijd hevig gediscrimineerd en geconfronteerd met Institutioneel racisme. Het duurde tot de jaren 90 voor deze groep erkenning kreeg bij de nationale dodenherdenking waarbij ook in Nederland hun manier van leven moeilijk tot onmogelijk wordt gemaakt. Tijdens dit programma kijken we naar de langere geschiedenis van Roma en Sinti aanwezigheid in Europa en Nederland, hun sociale positie en cultuur. Daarnaast zullen we kijken hoe Roma en Sinti in Nederland zich hebben georganiseerd om hun positie, rechten en zichtbaarheid in Nederland te verbeteren en reflecteren we op de huidige situatie.
Achtergrond:
De nomadische leefstijl van Sinti en Roma is door overheden in Europa en Nederland feitelijk onmogelijk gemaakt waarbij ze in Nederland tot 1999 in kampen moesten wonen om daar als tweederangsburger te worden behandeld. Tot 2018 hanteerde de Nederlandse overheid tevens het zogenaamde ‘’uitsterfbeleid,’’ waarbij caravan woningen in gemeenten werden afgebouwd en op termijn onmogelijk gemaakt. De Nederlandse Vereniging van Sinti, Roma en Reizigers behaalde samen met andere organisaties een overwinning bij het Europees hof van de Rechten van de Mens tegen dit “uitsterfbeleid”, dit omdat het een vorm van mensenrechtenschending betrof tegen het recht op het hebben van een eigen cultuur.
Gemeenten moeten meer ruimte bieden aan woonwagenbewoners. Die moeten binnen een redelijke termijn kans maken op een plek om te wonen; het 'uitsterfbeleid' dat gemeenten jarenlang hebben gevoerd, mag niet meer.
Factsheet by the European Court of HumanRights on Roma and Travellers in November 2020
Vanuit Europa en de Verenigde Naties bestaat daarom ook het dwingende verzoek aan de Nederlandse overheid om Roma, Sinti en woonwagenbewoners te beschermen, als mede hun cultuur. Ondanks dat de woonwagencultuur in Nederland in 2014 is erkend als Immaterieel Erfgoed, zorgt de Nederlandse overheid voor weinig bescherming. Nog altijd hebben woonwagenbewoners in Nederland te maken met vooroordelen, stereotypering en discriminatie en is er een groot tekort aan woonwagenstandplaatsen.
