Bestaanszekerheid is hét thema van de aankomende verkiezingen. Het vereist een fatsoenlijk inkomen, maar ook toegang tot betaalbare basisvoorzieningen zoals voedsel, energie en wonen. Hoe krijgen we dat voor elkaar in een wereld waarin de prijzen de pan uit rijzen? Tijdens dit programma presenteert de Duitse econoom Isabella Weber haar unieke recept, met onder meer prijscontroles. Weber laat zien hoe in een wereld met beperkte concurrentie en beperkte mogelijkheden om de productie op te voeren de prijzen razendsnel kunnen oplopen, met hoge winsten en verlies aan koopkracht tot gevolg. Hoe relevant haar analyse is voor Nederland bespreken we daarna met diverse experts.
Over het programma
De Duitse econoom Isabella Weber presenteert haar unieke recept, met onder meer prijscontroles. Deze waren onmisbaar in de Europese economie na de Tweede Wereldoorlog en in China in de jaren ‘80. Toen Weber voor prijscontroles pleitte tijdens de corona-crisis, vielen veel beroemde economen over haar heen. Toch zijn er inmiddels volop prijscontroles. In Italië en Frankrijk maakte de overheid prijsafspraken over voeding en in Nederland over energie en wonen. Weber laat zien hoe in een wereld met beperkte concurrentie en beperkte mogelijkheden om de productie op te voeren de prijzen razendsnel kunnen oplopen, met hoge winsten en verlies aan koopkracht tot gevolg. Hoe relevant haar analyse is voor Nederland bespreekt een panel met Debby Lanser (Centraal Planbureau), Tuur Elzinga (voorzitter FNV), Paul de Bijl (Autoriteit Consument en Markt), Dirk Bezemer (hoogleraar in Groningen en lid van het Sustainable Finance Lab), Senna Maatoug (Tweede kamerlid Groenlinks-PVDA) en Hans Vijlbrief (Staatssecretaris Mijnbouw namens D66) onder leiding van Telegraaf-journalist Martin Visser.
Dr. Paul de Bijl is hoofdeconoom bij ACM (Autoriteit Consument en Markt, Nederland), sinds 2022. Gedurende 2013-2022 was hij zelfstandig adviseur (Radicand Economics), en gedurende 2019-2022 associate digital strategist bij Ngrane (businessmodelontwikkeling voor digitale platforms). Samen met Nicolai van Gorp en Gelijn Werner schreef Paul het boek Handboek Platformeconomie Beleid en strategie voor de digitale samenleving (Koninklijke Boom uitgevers, 2023). Met Martin Peitz schreef hij het boek Regulation and Entry into Telecommunications Markets (Cambridge University Press, 2002; Chinese vertaling 2006).
Martin Visser is journalist, columnist en econoom. Bij de Telegraaf schrijft hij over tal van economische thema’s die raken aan politieke en maatschappelijke discussies. Onder meer over loonontwikkeling, ongelijkheid in inkomen, vermogen en op de arbeidsmarkt. En over de verhoudingen tussen werkgevers en vakbonden en het slechte imago van grote bedrijven. Visser publiceerde twee boekjes over de analyses van Thomas Piketty.
Debby Lanser is sectorhoofd Macro en Internationale Economie bij het Centraal Planbureau. Vanuit die hoedanigheid onderzocht zij de totstandkoming en effecten van de toegenomen inflatie. Debby wordt gedreven door de wisselwerking tussen macro-economische ontwikkeling en de rol van beleid. Zij bekleedde eerder de functie van Sectorhoofd Arbeid, Onderwijs en Pensioenen binnen het CPB en heeft een achtergrond als econoom en technisch wiskundige.
Dirk Bezemer is lid van het Sustainable Finance Lab (SFL) en hoogleraar aan de Faculteit Economie en Bedrijfskunde van de Rijksuniversiteit Groningen. Zijn onderzoek richt zich op de invloed van financiële ontwikkeling op de groei, stabiliteit en ongelijkheid van de economie. Hij schrijft economische columns in De Groene Amsterdammer en draagt regelmatig bij aan het publieke debat over de rol van de financiële sector in de maatschappij.
Tuur Elzinga is voorzitter van de FNV, waarbij hij zich inzet voor meer vaste banen, het bieden van meer bestaanszekerheid en hogere lonen. Het bedrijfsleven en de vermogende burger zouden daarvoor meer belasting mogen afdragen. Tuur was hoofdonderhandelaar bij het pensioenakkoord van 2019, waarbij de AOW-leeftijd tot 2022 is bevroren en daarna minder snel stijgt. Van 2007 tot 2016 was Tuur lid van de Eerste Kamer namens de SP.
Senna Maatoug is geboren en getogen in Leiden. Sinds 2013 werkt Senna bij de overheid. Ze werkte bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, de SER (Sociaal Economische Raad) en het ministerie van Financiën. Naast haar werk als ambtenaar was Senna deeltijd docent Economie aan de Universiteit Leiden. Ook zette ze zich met stichting het Collectief in om mensen met elkaar in gesprek te brengen. Zo organiseerde ze tweemaal het Kiesrechtfestival om de democratie te vieren. In de Tweede Kamer voerde Senna het woord over Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Financiën en Belastingen en is ze lid van de Parlementaire Enquêtecommissie Fraude en Dienstverlening.
Hans Vijlbrief heeft de belangrijke opdracht de problemen van mensen in Groningen door de gaswinning goed aan te pakken. Als demissionair staatssecretaris Mijnbouw zal hij zich gaan inspannen voor de slachtoffers van de aardbevingsschade. Hans was sinds januari 2020 staatssecretaris van Financiën. Daarvoor werkte hij als hoogste ambtenaar bij de Eurogroep in Brussel. Ook was hij onder meer onderdirecteur van het Centraal Planbureau en bijzonder hoogleraar Economische Politiek aan de Vrije Universiteit van Amsterdam.
