Wat hebben het islamitische geloof en de klimaatbeweging met elkaar? Religieuze stromingen en de klimaatbeweging vinden elkaar in hun gezamenlijke zorg voor natuur en medemens. Beide streven naar een gedeeld ideaal: een alternatief verhaal dat verder gaat dan individualisme en overconsumptie. Dit verhaal plaatst zinvol werk, betekenisvolle relaties en toewijding aan een ambitie die het individu overstijgt, centraal. Waar kruisen de Islam en klimaatrechtvaardigheid elkaar? Hoe kan de Islam een inspiratiebron zijn voor de klimaatbeweging? Jumana Tuama, bestuurslid van Stichting Groene Moslims, werkt met haar organisatie aan het verweven van duurzaamheid in het dagelijks leven van moslims. Dit doen zij door bewustwording te creëren en acties te ondernemen.
Hoe is jouw betrokkenheid bij de klimaatbeweging ontstaan?
Mijn betrokkenheid bij de klimaatbeweging is begonnen vanuit mijn inzet voor mensenrechten. Als student was ik actief in een vereniging die zich richtte op vrede en gerechtigheid, en waar we projecten organiseerden zoals interreligieuze dialogen en taalbuddies voor vluchtelingen. Ik was ervan bewust hoe diep onrecht geworteld is in systematische ongelijkheden. In coronatijd ontdekte ik dat klimaatverandering hier een cruciale rol in speelt, ik ging me in die periode verdiepen in onderwerpen als fast fashion en ecorechtvaardigheid. Ik besefte me dat het niet alleen een milieukwestie is, maar een onrechtvaardigheid die het zwaarst drukt op de meest kwetsbare mensen en gemeenschappen. Denk aan families die hun huis verliezen door overstromingen of droogte, of boeren die geen toegang meer hebben tot vruchtbare grond. Het besef dat klimaatverandering mensenrechten schendt, was voor mij een kantelpunt. Sindsdien zie ik de strijd voor het klimaat en die voor sociale rechtvaardigheid als onlosmakelijk verbonden.
Hoe sluiten jouw geloofsovertuiging en de klimaatbeweging op elkaar aan?
Mijn islamitische geloof vormt de kern van mijn betrokkenheid bij de klimaatbeweging. De Islam leert ons om de aarde te behandelen als een moskee: een heilige ruimte die zorg en respect verdient. Dit idee gaat verder dan alleen symboliek. Het legt een diepe verantwoordelijkheid bij ons om de schepping niet te beschadigen, maar juist te beschermen en te onderhouden. Het geloof ziet de mens als rentmeester van de aarde, met een duidelijke opdracht om voor haar te zorgen. Die verantwoordelijkheid is een toevertrouwde taak. In mijn ogen sluit dit perfect aan bij de waarden van de klimaatbeweging: duurzaamheid, rechtvaardigheid en het streven naar een wereld die leefbaar blijft voor toekomstige generaties. Wat mij daarbij raakt, is dat de Islam voortdurend oproept tot balans. De natuur is een delicaat systeem dat perfect is geschapen, en onze taak is om die balans te behouden. Maar wat zien we? Overconsumptie, vervuiling en verspilling verstoren dit evenwicht. De Koran waarschuwt specifiek tegen verspilling, of dat nu voedsel is of andere hulpbronnen. Dat maakt onze keuzes – hoe we eten, reizen, wonen – niet alleen persoonlijke, maar ook morele keuzes.
Wat voor groene initiatieven worden door de Groene Moslims uitgevoerd?
Bij Stichting Groene Moslims brengen we deze waarden in de praktijk door initiatieven die bewustwording en gemeenschap combineren. Onze wandelingen zijn bijvoorbeeld een manier om mensen weer te verbinden met de natuur, maar ook met elkaar. Terwijl we samen door bossen of langs polders lopen, ontstaat ruimte voor gesprekken over hoe we duurzamer kunnen leven en hoe ons geloof daarin een rol speelt. Een ander initiatief zijn onze vegetarische iftars tijdens de Ramadan. Dit is een moment waarop spiritualiteit en duurzaamheid samenkomen. Vasten leert ons dankbaarheid en matiging, en door bewust te kiezen voor een plantaardige maaltijd, laten we zien hoe kleine stappen bijdragen aan het grotere geheel. Daarnaast organiseren we een boekenclub waarin we samen leren over het snijvlak van geloof en klimaat. Dit is geen theoretische exercitie, maar een zoektocht naar concrete manieren om duurzamer te leven vanuit islamitische principes.
Wat al deze initiatieven gemeen hebben, is dat ze laten zien hoe geloof een bron van inspiratie kan zijn voor klimaatactie. Het zijn plekken waar mensen voelen dat ze deel uitmaken van iets groters dan zichzelf, en waar het gesprek niet alleen gaat over problemen, maar juist over oplossingen.
Welke lessen kan de klimaatbeweging halen uit islamitische normen en waarden?
De klimaatcrisis vraagt om meer dan technologische oplossingen; het vraagt om een ander verhaal over hoe we als mensheid omgaan met de aarde. Hierin kunnen islamitische normen en waarden veel betekenen. De Islam leert ons dat ware rijkdom niet zit in consumptie, maar in balans, rechtvaardigheid en dankbaarheid. Dit biedt een krachtig alternatief voor het materialistische wereldbeeld waarin status en consumptie centraal staan. Daarnaast moedigt de Islam persoonlijke offers aan, maar altijd met een hoger doel voor ogen. Het idee dat jouw kleine handelingen – minder verspillen, bewuster eten, minder vliegen – betekenis hebben in een groter geheel.
Maandag 16 december gaan we bij het programma Hemel en Aarde gesprek met mensen van verschillende religieuze en spirituele stromingen over de klimaatcrisis en het geloof in actie. Meld je hier gratis aan!
