Als we denken aan biodiversiteit in de stad, zien we vaak niet veel meer voor ons dan de patat-meeuw en de stadsduif. Maar wist je dat de natuur in de stad juist vele malen diverser is dan menig natuurgebied in Nederland? Een homogeen landschap als de Veluwe maakt geen schijn van kans tegenover het rijke Amsterdam; waar torens fungeren als thuis voor slechtvalken, vossen zich verstoppen in de parken en kademuren worden bewoond door ontelbaar veel plantjes. Tijdens de BioBlitz-reeks werken wij samen met jou aan het in kaart brengen van die rijkdom aan plant- en diersoorten. Maar wat bereik je nou met zo’n BioBlitz? En waarom is het van belang dat burgers zich bemoeien met stadsnatuur? Antwoord op deze vragen kregen we van Margaret Gold – expert op het gebied van ‘citizen science’ aan de Universiteit Leiden.
Wat is een BioBlitz en wat is het doel ervan?
Een BioBlitz is een voorbeeld van ‘citizen science’, burgerwetenschap. Het is een georganiseerd evenement dat zich richt op het vinden en identificeren van zoveel mogelijk soorten –klein en groot– op een specifieke plek gedurende een korte periode, zoals een dag of een weekend. Deelnemers krijgen papieren of digitale hulpmiddelen (zoals de waarneming.nl app) om zoveel mogelijk soorten planten, schimmels en wilde dieren vast te leggen. Door het gebied op te delen en mensen specifieke secties toe te wijzen, kunnen BioBlitz evenementen een grondig beeld creëren van de biodiversiteit op de onderzochte plek.
Kunt u een voorbeeld geven van een succesvolle BioBlitz en welke impact deze had op de lokale gemeenschap?
BioBlitzes zijn erg populair geworden voor ‘community groups’ en buurtbewoners om meer te ontdekken over de lokale biodiversiteit en de gezondheid van het natuurgebied. Deze events kunnen leiden tot verrassende ontdekkingen zoals geheel nieuwe soorten of bedreigde soorten, maar meestal zijn ze gewoon erg leuk om aan mee te doen en super informatief voor stadsplanning en milieubeheer! Veel Nederlandse steden, zoals Amsterdam en Leiden, doen mee aan een wereldwijde wedstrijd genaamd de ‘City Nature Challenge’ om tussen 25 en 28 april zoveel mogelijk wilde dieren in hun eigen stad vast te leggen. In de editie van 2023 werden meer dan 1,8 miljoen waarnemingen gedaan van meer dan 57.000 soorten met meer dan 66.000 deelnemers over de hele wereld – echt een verbazingwekkende collectieve inspanning!
Wat voor verrassende ontdekkingen zijn dat dan?
Vorig jaar hielden we een BioBlitz in het Leiden University Bioscience Park en mensen zagen sperwers, torenvalken en gierzwaluwen! Ook leerden we dat er scholeksters broeden… en laatst zag iemand de kleine plevier!
Zijn er ook andere vormen van ‘citizen science’?
Er zijn veel manieren waarop mensen deelnemen aan wetenschappelijk onderzoek, zoals het spotten van zwarte gaten vanaf hun computer thuis (zie https://www.zooniverse.org/ voor computergebaseerde projecten) of hun eigen ‘community based’ onderzoek doen, zoals het monitoren van luchtkwaliteit en geluidsoverlast (zie https://www.samenmeten.nl/initiatieven voor een aantal van deze voorbeelden!).
Wordt data uit citizen science ook echt gebruikt?
Zeker! Gegevens, observaties en inzichten verzameld door burgers leveren zeer waardevolle bijdragen. Niet alleen voor kennisproductie in het algemeen, maar ook voor het maken van beleid! De soorten die zijn vermeld met citizen science apps zoals waarneming.nl worden gedeeld op de wereldwijde biodiversiteitsdatabase GBIF. Deze informatie draagt direct bij aan het monitoren van de ‘Red List Index’ en wordt ook gebruikt voor de UN Sustainable Development Goals. Maar de kennis die je opdoet bij BioBlitzen kan ook leiden tot hele tastbare resultaten. Het kan mensen bijvoorbeeld motiveren om hun eigen voortuin te vergroenen! Alleen al door het vervangen van je grijze voortuintegels door groene planten, geef je de biodiversiteit in jouw buurt al een flinke boost!
Welke tips heeft u voor mensen die voor het eerst deelnemen aan een BioBlitz?
Naast het gebruikelijke advies om comfortabele schoenen en zonnebrandcrème te dragen, en water en snacks mee te nemen, is mijn belangrijkste advies voor de nieuwe BioBlitzer om écht de tijd te nemen. Focus op het ontdekken van al dat verbazingwekkende leven dat je normaal over het hoofd ziet… van wormen en mieren in de bodem tot mossen en zelfs zoetwater insecten. Niets is te gewoontjes! Alles dat je waarneemt is waardevol.
De volgende BioBlitz, op 23 mei, zit op dit moment al helemaal vol. Bekijk hier alle opkomende data van de BioBlitz. Op 9 juli duiken we in de onderwaterwereld! Je kunt je hier aanmelden.
